حضور گشت ارشاد در این روز‌ها و ساعت‌ها بیشتر می‌شود/ «یه مدته شل می‌گیرن؛ تذکر می‌دهند، اما کسی را نمی‌برند»

آفتاب‌‌نیوز :

دختری که پوشش نسبتا کاملی دارد، از روی کنجکاوی از شخصی می‌پرسد گشت ارشاد را در کجای شهر می‌شود پیدا کرد؟ شنونده هم در جواب می‌گوید همین سوالت یعنی حضور گشت ارشاد کمتر شده است، به‌قدری که انگار باید دنبالشان بگردی!

به‌طورکلی برخی از شهروندان حضور حجاب‌بان‌ها را وابسته به زمان (ساعت‌های خاصی از روز، مثلا از ۴ تا ۷ غروب)، چند روز قبل و بعد از برگزاری همایش‌های ایدئولوژیک (مراسم مربوط به حمایت از غزه و…) یا برگزاری مراسم‌های مذهبی، می‌دانند و می‌گویند در این شرایط امکان حضور نیرو‌های عفاف و حجاب بیشتر می‌شود.

از طرف دیگر به قول چند نفر از شهروندان، شرایط منطقه در «گیر ندادن» ماموران برای حجاب موثر است. آقایی می‌گوید هر زمان که به افزایش حمایت مردمی احتیاج است، گیر‌ها «شل‌تر» است.

مقایسه‌ی پارسال و امسال در مترو شهدا

طبق مشاهده‌ی خبرنگار و به گفته‌ی یکی از مسئولان مترو، حساسیت بیشتری در ایستگاه شهدا وجود دارد. این ایستگاه تقریبا نزدیک میدان امام حسین و خیابان ایران است و حسینیه‌های بزرگ و مهمی در این مناطق وجود دارند. بافت مذهبی این خیابان‌ها باعث شده استاندارد‌های مربوط به حجاب متفاوت باشد.

سال گذشته همین موقع، نیرو‌های خودجوش زیادی (خانم و آقا) با دوربین، در مترو شهدا، پوشش افراد را چک می‌کردند و به آن‌ها تذکر می‌دادند. آن‌ها با فاصله‌ی کمی از هم می‌ایستادند تا اگر خانمی تذکر یک نیروی محجبه را نادیده گرفت، شخص دیگری مجدد به او یادآوری کند که روسری‌اش را بپوشد و این زنجیره ادامه پیدا می‌کرد.

امسال، اما حضور حجاب‌بان‌ها در ایستگاه شهدا مشهود نیست و فقط گاهی عصر‌ها از ساعت ۴ تا ۷ تذکر می‌دهند. فضا در این ایستگاه به‌گونه‌ای تغییر کرده است که به قول یکی از کارکنان ایستگاه «یه مدته شل می‌گیرن!»

ساعت حوالی ۷ عصر است. دختری که شالش افتاده است، با پلیسی که در مترو تئاتر شهر ایستاد، صحبت می‌کند. گفت‌وگوی آرامی دارند و دختر بعد از اتمام حرف‌هایشان می‌گوید که پلیس به پوشش او کاری نداشته و خودش خواسته است با پلیس صحبت کند و به او بگوید که میله یا حفاظی را که بین واگن خانم‌ها و آقایان است، بردارند. عجله‌ی او برای رفتن، بیشتر از آن بود که بخواهد با طمانینه جزئیات را تعریف کند.

تجربه‌ی یک دستفروش مترو این‌طور است که یگان حفاظت مترو ایستگاه شهدا مثل گذشته به مردم تذکر می‌دهد. البته به نظرش ماجرا برای دستفروشان جدی‌تر است و شاید برای مردم این‌قدر سخت نگیرند؛ چون به نظرش دستفروشان باید بیشتر مراقب حجابشان باشند و ماموران مترو می‌گویند اگر شال سرتان نباشد، مسافر‌ها از شما یاد می‌گیرند.

تاثیر پزشکیان بر حضور حجاب‌بان‌ها

همان موقع خانمی که شالش افتاده رد می‌شود و صحبت‌ها را که می‌شنود می‌گوید گشت ارشاد خیلی کمتر شده است. بعضی از مردم معتقد هستند چند ماهی است که حضور گشت‌ها در شهر مثل گذشته نیست و اوضاع را بعد از رئیس‌جمهور شدن مسعود پزشکیان خیلی بهتر ارزیابی می‌کنند و با جمله‌هایی مثل «خداروشکر کمتر گیر می‌دن، وضع خیلی تغییر کرده، من ندیدم دیگر خبری از گشت ارشاد نیست و…» شرایط را توصیف می‌کنند.

آقای مُسنی می‌گفت: ما بودیم که در گذشته یک چیز‌هایی را می‌پذیرفتیم، اما جوان‌ِ امروز مثل ما نیست، نمی‌پذیرد.

خانمی از تجربه‌ی شب گذشته‌اش ساعت ۸-۹ شب در میدان ولیعصر می‌گوید که پلیس به او تذکر داده شالش را سر کند، اما بعد از بی‌توجهی به تذکر پلیس، خبری از یادآوری مجدد نبوده و حتا پلیس دیگر به او نگاه نمی‌کند تا ببیند خانم چقدر صحبتش را جدی گرفته است.

طبق مشاهده‌ی خبرنگار انصاف نیوز، در طول سه ساعت گزارش میدانی، حجاب‌بانی در ایستگاه‌های مترو و خیابان حضور نداشت و شهروندانی بودند که روسری نداشتند، اما کسی به آن‌ها تذکر نمی‌داد و درنتیجه درگیری خاصی هم رخ نداد. البته به گفته‌ی مردم، نیرو‌های طرح نور در ساعت‌های دیگری از روز حضور دارند.

احساس خوب از کاهش تنش و خشونت در شهر

دختر ۱۵ ساله‌ای که روسری نداشت و در محوطه‌ی مترو تئاتر شهر با گوشی‌اش تایپ می‌کرد، نظرش این بود که آقایانی هستند که به خانم‌ها درباره‌ی حجاب تذکر می‌دهند، اما تذکر‌ها بعد از انتخابات کمتر شده است و «گیر» کمتری می‌دهند.

او بعد از کمی فکر کردن، وقتی می‌خواست بگوید خانم‌های طرح نور را کجا دیده است، از خروجی مترو جلوی بی‌آرتی، خیابان فلسطین و میدان ولیعصر نام برد. او می‌گفت چند روز قبل و بعد از سالگرد مهسا امینی نیرو‌هایی را در خیابان دیده است.

ساعت ۱۱:۲۰ دقیقه است و خانمی ۴۵-۵۰ ساله‌ای وقتی صحبت گشت ارشاد به میان آمد، مکثی کرد و با شک گفت: تا حالا ندیدمشان. خانم دیگری هم معتقد بود حدود یک ماه است که خبری از نیرو‌های گشت نیست.

یکی از کسانی که در محوطه‌ی مترو تئاتر شهر کار می‌کرد، از اینکه پلیس فقط تذکر می‌دهد و دیگر مثل گذشته خبری از تنش و خشونت نیست، خوشحال بود. به نظرش کار‌ها باید با فرهنگ‌سازی پیش بروند و تاثیر تذکر‌ها فقط درحد چند ثانیه است.

چند نفر دیگر، از جمله پلیس‌ها هم معتقد هستند جو نسبت به گذشته آرام شده است و کسی را به خاطر بدحجابی دستگیر نمی‌کنند، مگر آنکه شهروندی «بی‌ادبی» کند یا بخواهد با «مشاجره، کل‌کل پرروبازی» شرایط را به هم بریزد.

خانمی معتقد بود حجاب‌بان‌ها در ساعت‌های شلوغ مثل ۱ تا ۲ ظهر و ۴ تا ۵ در ایستگاه تئاتر شهر حضور دارند، اما به تذکری «ساده» بسنده می‌شود. برخی هم این‌طور مشاهده کرده بودند که پنج‌شنبه‌ها و جمعه‌ها این نیرو‌ها بیشتر فعال هستند.

تذکر حجاب یعنی چه؟ | نیرو‌های خودجوش چه کسانی هستند؟

آقای ۷۳ ساله‌ای نزدیک خروجی پارک دانشجو در حال گفتگو با مردی هم‌سن خودش بود. می‌گفت «چرا باید کسی را به خاطر روسری نداشتن بگیرند؟ این کار‌ها یعنی چه؟»

وقتی قرار شد بیشتر توضیح بدهد، از مشاهده‌اش گفت که گشت ارشاد نسبت به گذشته کم شده است، اما چند وقت پیش سمت ولیعصر رو به بالا، دیده است که کسی را با «زور و لگد» برده‌اند! او این کار‌ها را «بد» می‌دانست و گفت: به‌عنوان کسی که جبهه رفتم، در بسیج فعالیت داشتم و در حرم امام خمینی کار کردم، می‌گویم این کار‌ها اشتباه است. 

به نظر پیرمردی که محاسن سفیدی داشت، حجاب‌بان‌ها بعد از انتخابات حضور کمتری در خیابان دارند، اما وقتی می‌خواست بیشتر توضیح بدهد، با نگرانی گفت: البته هرلحظه ممکن است مشکلی پیش بیاید. کسی نمی‌داند چه خبر است؟ اصلا این نیرو‌های خودجوش که به خانم‌ها تذکر می‌دهند، چه کسانی هستند؟ هویتشان چیست؟ از کجا بدانیم خفت‌گیر نیستند؟ 

به گلایه پشت سر هم می‌گفت: چرا یک ایرانی نباید سرپناه داشته باشد؟ چرا کسی باید ۹ میلیون از حقوق ۱۵ میلیونی‌اش را خرج اجاره‌خانه کند؟ چرا این همه افغانستانی باید به ایران بیایند؟ مگر ما ایرانی‌ها دشمن هستیم که این‌قدر کم به نیازمان توجه می‌کنند و هوای مردم کشور‌های دیگر را دارند؟ من در جنوب شهر محدوده‌ی زهتابی زندگی می‌کنم و هربار می‌بینم که افغان‌ها بازار را در محل ما گرفته‌اند! 

کاهش دستور‌های مرتبط با حجاب به نیروی انتظامی

در هیچ کدام از خروجی‌های تئاتر و خیابان خبری از نیرو‌های طرح نور نیست. یکی از نیرو‌های پلیس با خوشرویی می‌گوید «فشارها» و «دستورها» از بالا کمتر شده است. قبلا فضا طوری بوده که توسط دوربین‌های خیابان رصد می‌شدند و باید «جواب پس می‌دادند»؛ مثلا اگر وظیفه‌شان را انجام نمی‌دادند، «بازداشت» می‌شدند.

به نظرش این تذکر‌ها بی‌فایده هستند و شدتشان هم به شخصیت پلیس ربط دارد. بعضی‌ها برخورد آرام‌تری دارند و برخی از همکارانش تندتر برخورد می‌کنند و حتا ممکن است شهروندی را به خاطر جدی نگرفتن تذکر، دنبال کنند.

به نظر می‌رسد نیرو‌های پلیس در خیابان ولیعصر مستقر شده‌اند تا اگر نیاز بود ماموریتی را انجام دهند، از همان مبدا حرکت کنند و وظیفه‌ی اصلی‌شان تذکر حجاب نیست، مگر آنکه دستوری ابلاغ شود.

شهروند نگران و پلیسی که آرام می‌گوید جایی برای نگرانی نیست!

شهروندی که به خاطر شال نداشتن نگران است از کنار ماشین پلیس عبور کند، از خانم دیگری که روسری دارد می‌خواهد از پلیس بپرسد آیا ممکن است او را بگیرند؟ خانم با پلیس صحبت می‌کند و گفت‌وگویشان به‌خوبی پیش می‌رود. مامور نیروی انتظامی می‌گوید: مشکلی نیست. بیاید راحت برود. ما کاری نداریم و کلا دستور‌ها کمتر شده است. لازم نیست کسی نگران باشد. 

او با خنده می‌گوید خودتان هم می‌دانید که لباس‌ها در فصل تابستان بازتر بودند، اما حالا هوا کمی سرد شده و رفته‌رفته پوشش‌ها هم فرق می‌کند.

ما با کسی درگیر نمی‌شویم، اگر لازم باشد تذکر می‌دهیم و خیلی وقت‌ها هم اصلا همکارانمان چیزی نمی‌گویند؛ مگر آن که کسی با ماموران بد حرف بزند و توهین کند. وگرنه خیلی‌ها هستند که بعد از تذکر شالشان را می‌پوشند.

او با استناد به طرح عفاف و حجاب، می‌گوید بعد از قانونی شدنش، اوضاع فرق می‌کند و اگر کسی رعایت نکند، نمی‌تواند از شخصی که به او تذکر داده است، شکایت کند، زیرا خودش متهم به حساب می‌آید!

تجربه‌ی فروشنده‌ها: فقط تذکر لسانی است

یکی از فروشنده‌ها می‌گوید درواقع این پلیس‌ها برای نیرو‌های لباس شخصی «پشتیبان» هستند. اما درکل حضور گشت ارشاد کمتر شده است و اگر چیزی باشد در حد «تذکر لسانی» است. برخی فروشنده‌ها معتقد هستند میزان برخورد‌ها با سال گذشته قابل مقایسه نیست و اوضاع فرق کرده است. یکی‌شان می‌گوید: بعد از انتخابات هم تا یک ماه در محدوده‌ی ولیعصر بودند و یادم می‌آید یک ماه پیش سمت کلانتری، یک نفر را بردند؛ حالا چند هفته است که شرایط متفاوت شده است.

چند دهه هشتادی: اوضاع خیلی خوب شده است!

سه دختر دهه هشتادی که از همدان آمده بودند می‌گفتند جو آنجا «بسته‌تر» است و مثلا در بلوار ارم جلوی پاساژ‌ها همیشه نیرو‌هایی هستند که برای حجاب به خانم‌ها تذکر می‌دهند.

دو نفرشان را قبلا گرفته بودند، اما بعد از تعهد دیگر کاری با آن‌ها نداشتند. دوستش یادش آمد که در بهار ۱۴۰۳ دوستش را به خاطر زاپ شلوارش گرفته بودند و در همان ون از او تعهد گرفتند و بعد هم رهایش کردند. هر سه نفرشان می‌گفتند «خشونت» نسبت به قبل خیلی کمتر شده است.

یکی‌شان می‌گفت: پلیس خیلی «مهربون» برخورد می‌کند و قطعا شرایط بهتر شده است. من قبلا همین‌طور بودم، و بعدا هم مثل حالا خواهم بود!

تجربه‌ی دو مسافر

دو خانم که از قزوین آمده‌اند، در خیابان فلسطین به خبرنگار انصاف نیوز گفتند از اینکه بدون شال تردد می‌کنند، نگرانی خاصی ندارند و در طول سه ساعتی که در تهران بودند، نه گشت ارشاد را دیده‌اند و نه کسی به آن‌ها تذکر داده است. آن‌ها شرایط را در زیباشهر قزوین این‌گونه توصیف کردند: کمتر هستند و کمتر «گیر» می‌دهند. انگار انتخابات تاثیر مثبت داشته است.

قبلا بسیجی «حرمت» داشت

آقایی در میدان فلسطین، زمان جنگ را تداعی کرد و به نظرش آن موقع بسیجی «حرمت» دیگری داشت، اما الآن انگار انتظار می‌رود که افکار و باور‌هایی خاصر را منتقل کند! به نظرش شرایط محیطی کشور مدتی است که فتیله‌ی تذکر حجاب را پایین کشیده‌اند.

چند خانم ۴۵-۵۰ ساله که باهم دوست بودند، از شرایط فعلی احساس بهتری داشتند و می‌گفتند اوضاع بعد از رئیس جمهوری پزشکیان، بهتر شده است. یکی‌شان که ساکن میرداماد بود، گشت ارشاد را «هرازگاهی» سمت خانه‌شان و حوالی ونک دیده بود، اما به نظرش حضور آن‌ها به شدت و حدت قبل نیست.

هنوز پیامک تذکر حجاب می‌آید

یکی‌شان درحالی‌که از اوضاع فعلی راضی بود، بدون مکث حرفش را ادامه داد که البته این را هم بگویم که دوربین‌هایی که برای راننده هستند، هنوز فعال‌اند؛ چند شب پیش که هوا بارانی بود و خودم هم به‌سختی جلویم را می‌دیدم، برایم پیام تذکر حجاب آمد. ولی خب معمولا حواسم است که پشت فرمان شالم سرم باشد.

منبع: انصاف نیوز