دادخواست سفته واخواست شده

مطالبه وجه سفته واخواست شده یکی از مهم ترین اقدامات حقوقی است که دارنده سفته در صورت عدم پرداخت وجه آن توسط متعهد، می تواند از طریق مراجع قضایی پیگیری کند. این فرایند شامل چندین مرحله حقوقی و الزامات قانونی است که آگاهی از آن ها برای هر ذینفعی ضروری است.

سفته به عنوان یکی از اسناد تجاری با اهمیت در نظام حقوقی ایران، نقشی کلیدی در تسهیل معاملات و تضمین تعهدات مالی ایفا می کند. اما صرف وجود سفته برای مطالبه وجه آن کافی نیست و در صورت عدم ایفای تعهد در سررسید، لازم است اقدامات قانونی مشخصی از جمله «واخواست سفته» و سپس «تقدیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده» صورت گیرد. این مقاله با هدف ارائه راهنمایی جامع و تخصصی برای درک تمامی ابعاد حقوقی، مراحل، مزایا و الزامات مربوط به تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده تدوین شده است. در ادامه، مفاهیم پایه، تشریفات قانونی، نکات کلیدی و نمونه ای عملی از دادخواست، به تفکیک و با استناد به قوانین مرتبط، تشریح خواهد شد تا مخاطبان بتوانند با اطمینان و آگاهی کامل، حقوق خود را پیگیری نمایند.

سفته و واخواست آن – مفاهیم پایه

درک صحیح از سفته و مفهوم واخواست آن، سنگ بنای هرگونه اقدام حقوقی برای مطالبه وجه این سند تجاری است. این بخش به تشریح این مفاهیم کلیدی می پردازد.

سفته چیست؟

سفته یا فته طلب، یک سند تجاری است که به موجب آن، امضاکننده (متعهد یا صادرکننده) تعهد می کند مبلغی معین را در موعد مشخص یا به صورت عندالمطالبه، در وجه شخص معین یا حامل کارسازی نماید. اهمیت سفته در نظام حقوقی ایران به حدی است که قانون تجارت، مواد ۳۰۷ تا ۳۰۹ را به آن اختصاص داده و شرایط شکلی و ماهوی آن را تبیین کرده است.

ارکان اصلی یک سفته عبارتند از:

• امضاء یا مهر صادرکننده: این رکن برای اعتبار سفته ضروری است.
• تاریخ صدور: تاریخ تنظیم سفته باید به وضوح قید شود.
• مبلغ سفته: مبلغی که باید پرداخت شود، هم به عدد و هم به حروف، باید درج گردد.
• نام گیرنده وجه: مشخصات شخصی که سفته در وجه او صادر شده (مگر در سفته در وجه حامل).
• تاریخ پرداخت (سررسید): موعدی که وجه سفته باید پرداخت شود (مگر در سفته عندالمطالبه).

سفته ها می توانند انواع مختلفی داشته باشند، از جمله سفته های عندالمطالبه، سفته های با تاریخ معین، سفته های تضمینی، و سفته های در وجه حامل که هر کدام شرایط خاص خود را دارند. عدم رعایت هر یک از این ارکان، می تواند سفته را از اعتبار تجاری ساقط کرده و آن را به یک سند عادی تبدیل کند.

واخواست سفته به چه معناست؟

واخواست (Protest) سفته، به معنای اقدامی رسمی و قانونی است که دارنده سفته در صورت عدم پرداخت وجه آن در سررسید توسط متعهد، انجام می دهد. هدف اصلی از واخواست، اثبات رسمی و قانونی عدم پرداخت وجه سفته در موعد مقرر و حفظ حقوق تجاری دارنده، به ویژه حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین است. این اقدام، شباهت هایی با برگشت زدن چک دارد، اما تفاوت های ماهوی نیز بین آن ها وجود دارد؛ مهم ترین تفاوت این است که عدم واخواست سفته در مهلت قانونی، تمام مزایای تجاری آن را از بین نمی برد، بلکه تنها مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین را ساقط می کند و سفته همچنان به عنوان یک سند عادی علیه صادرکننده قابل مطالبه است، در حالی که عدم برگشت چک در برخی موارد می تواند موجب تضییع حقوق دارنده شود.

واخواست نامه سندی رسمی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا اداره واخواست تهیه و به صادرکننده و ظهرنویسان سفته ابلاغ می شود.

چرا باید سفته را واخواست کرد؟ (اهمیت و مزایا)

واخواست سفته نه تنها یک تشریفات قانونی است، بلکه ابزاری حیاتی برای حفظ و تضمین حقوق دارنده آن محسوب می شود. مزایای واخواست سفته عبارتند از:

1. حفظ مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین: بر اساس قانون تجارت، در صورت عدم واخواست سفته در مهلت قانونی، حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین سفته از بین می رود و دارنده تنها می تواند وجه سفته را از صادرکننده آن مطالبه کند. واخواست، این مسئولیت تضامنی را حفظ کرده و به دارنده امکان می دهد تا از تمامی امضاکنندگان سفته (صادرکننده، ظهرنویسان و ضامنین) به طور همزمان یا جداگانه مطالبه وجه نماید.
2. امکان درخواست تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی: یکی از مهم ترین مزایای سفته واخواست شده، امکان درخواست «تامین خواسته» از دادگاه بدون نیاز به سپردن «خسارت احتمالی» است. بر اساس بند (ج) ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، در مواردی مانند اوراق تجاری واخواست شده، دادگاه مکلف به قبول درخواست تامین خواسته است و این امر بدون نیاز به تودیع مبلغی به عنوان خسارت احتمالی از سوی خواهان صورت می گیرد. این مزیت، ریسک توقیف اموال خوانده را برای دارنده سفته به حداقل می رساند و سرعت عمل در تضمین وصول طلب را افزایش می دهد.
3. کسب اعتبار رسمی: واخواست، سفته را به سندی با اعتبار رسمی بیشتر تبدیل می کند که اثبات عدم پرداخت آن را در مراجع قضایی تسهیل می نماید.

به طور خلاصه، واخواست سفته یک اقدام پیشگیرانه و ضروری است که به دارنده سفته قدرت حقوقی بیشتری برای مطالبه و وصول طلب خود اعطا می کند.

مراحل و نحوه واخواست سفته

واخواست سفته دارای تشریفات و مهلت های قانونی مشخصی است که عدم رعایت آن ها می تواند مزایای تجاری سفته را زایل کند. مراحل اصلی واخواست به شرح زیر است:

1. مهلت قانونی واخواست: دارنده سفته باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید سفته، اقدام به واخواست آن نماید. این مهلت، یک مهلت قاطع قانونی است و پس از انقضای آن، مزایای مربوط به مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین از بین خواهد رفت.
2. مراجعه به دفاتر خدمات قضایی: امروزه واخواست سفته از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. دارنده سفته با مراجعه به این دفاتر و ارائه مدارک لازم، درخواست واخواست را ثبت می کند.
3. مدارک لازم برای واخواست:
   • اصل سفته ای که وجه آن پرداخت نشده است.
   • اطلاعات کامل خواهان (دارنده سفته) شامل مشخصات شناسایی و آدرس.
   • اطلاعات کامل خوانده (صادرکننده سفته) و در صورت وجود، ظهرنویسان و ضامنین (مشخصات شناسایی و آدرس).
   • فرم واخواست نامه که باید تکمیل شود.
   • داشتن حساب کاربری در سامانه ثنا برای ابلاغ های قضایی.
4. هزینه های واخواست: هزینه واخواست سفته، معادل دو درصد (۲%) مبلغ اسمی سفته است. این مبلغ به حساب مربوطه در دادگستری واریز می شود. علاوه بر این، ممکن است هزینه های جانبی دیگری مانند هزینه ابلاغ واخواست نامه نیز مطالبه گردد. قابل ذکر است که این هزینه ها در صورت پیروزی در دعوا، از خوانده قابل مطالبه خواهد بود.
5. ابلاغ واخواست نامه: پس از تکمیل و ثبت واخواست نامه، این سند به صادرکننده و در صورت لزوم به ظهرنویسان و ضامنین ابلاغ می شود تا رسماً از عدم پرداخت وجه سفته مطلع شوند.

عواقب عدم واخواست سفته در موعد مقرر

عدم رعایت مهلت ۱۰ روزه برای واخواست سفته، دارای پیامدهای حقوقی مهمی است که دارنده سفته باید از آن آگاه باشد:

• تبدیل سفته به سند عادی: در صورت عدم واخواست در مهلت قانونی، سفته دیگر به عنوان یک سند تجاری با تمام مزایای آن محسوب نمی شود و به یک سند عادی تبدیل می گردد.
• از دست دادن مزایای تجاری:
  • سقوط مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین: مهم ترین عارضه عدم واخواست، از بین رفتن حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین است. در این صورت، دارنده سفته تنها می تواند علیه صادرکننده سفته طرح دعوا کند.
  • نیاز به تودیع خسارت احتمالی برای تامین خواسته: همانطور که پیش تر ذکر شد، یکی از مزایای سفته واخواست شده، امکان درخواست تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی است. با عدم واخواست، این مزیت از بین رفته و دارنده برای درخواست تامین خواسته (توقیف اموال خوانده) باید مبلغی را به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری تودیع کند که معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد مبلغ خواسته است.
• نحوه مطالبه سفته بدون واخواست: در صورتی که سفته واخواست نشده باشد، مطالبه وجه آن صرفاً علیه صادرکننده سفته امکان پذیر است و دعوا باید به عنوان یک دعوای عادی مطالبه طلب مطرح شود. این فرایند ممکن است طولانی تر و پیچیده تر باشد و دارنده از امتیازات اسناد تجاری محروم خواهد شد.

واخواست سفته در مهلت قانونی، نه تنها ضامن وصول طلب از تمامی متعهدان است، بلکه با امکان درخواست تامین خواسته بدون تودیع خسارت، ابزاری قدرتمند برای جلوگیری از تضییع اموال خوانده و تسریع در فرایند وصول مطالبات فراهم می آورد.

تنظیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده

پس از انجام موفقیت آمیز واخواست سفته، گام بعدی برای وصول مطالبات، تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه وجه به مراجع قضایی است. این بخش به تفصیل به این مرحله مهم می پردازد.

تفاوت دادخواست و واخواست سفته

ضروری است تفاوت بین واخواست و دادخواست سفته به درستی درک شود تا از سردرگمی های حقوقی جلوگیری گردد.

• واخواست: یک اقدام رسمی اولیه است که دارنده سفته پس از سررسید و عدم پرداخت وجه آن، انجام می دهد. هدف اصلی واخواست، اثبات رسمی عدم پرداخت و حفظ مزایای تجاری سفته (مانند مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و امکان تامین خواسته بدون خسارت) است. واخواست نامه توسط دفاتر خدمات قضایی صادر و ابلاغ می شود و به خودی خود منجر به صدور حکم و توقیف اموال نمی گردد.
• دادخواست: یک اقدام قضایی است که پس از واخواست (یا حتی بدون آن، در صورت از دست رفتن مزایای تجاری) جهت مطالبه قانونی وجه سفته و صدور حکم قضایی برای محکومیت متعهدین به پرداخت دین، به دادگاه تقدیم می شود. دادخواست، آغازگر فرآیند دادرسی برای وصول طلب است و منجر به صدور حکم و در نهایت، اجراییه برای وصول وجه سفته می شود.

به عبارت دیگر، واخواست مقدمه ای برای استفاده از مزایای تجاری سفته در مرحله دادخواهی است، در حالی که دادخواست، دعوایی ماهوی برای وصول اصل طلب در محاکم قضایی به شمار می رود.

مدارک لازم برای تقدیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده

برای تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده، جمع آوری و ارائه مدارک زیر ضروری است:

1. رونوشت مصدق سفته واخواست شده: اصل سفته باید در زمان طرح دعوا همراه خواهان باشد، اما رونوشت مصدق آن (کپی برابر اصل شده) به عنوان یکی از منضمات دادخواست ارائه می شود.
2. رونوشت واخواست نامه: کپی برابر اصل شده واخواست نامه ای که پیش تر صادر و ابلاغ شده است، از اسناد حیاتی این دعوا محسوب می شود.
3. مدارک شناسایی خواهان: شامل کپی شناسنامه و کارت ملی دارنده سفته.
4. وکالت نامه: در صورتی که دعوا از طریق وکیل طرح می شود، وکالت نامه رسمی وکیل باید ضمیمه دادخواست گردد.
5. سایر مستندات: هرگونه قرارداد، سند یا مدرک دیگری که ارتباطی با صدور سفته یا منشأ دین داشته باشد، می تواند به تقویت موضع خواهان کمک کند (مثلاً قرارداد اصلی که سفته بابت آن صادر شده است).
6. ثبت در سامانه ثنا: داشتن حساب کاربری فعال در سامانه ثنا برای کلیه ابلاغ های قضایی الزامی است.

دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای سفته

تعیین دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای مطالبه وجه سفته، یکی از مراحل اساسی است که باید با دقت صورت گیرد:

• صلاحیت ذاتی: دعوای مطالبه وجه سفته، یک دعوای حقوقی محسوب می شود و رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه های عمومی حقوقی است. در مواردی که مبلغ خواسته کمتر از حد نصاب مقرر قانونی باشد (در حال حاضر کمتر از ۲۰ میلیون تومان)، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به آن را دارد. در خصوص مبالغ بالاتر از ۲۰ میلیون تومان، دادگاه عمومی حقوقی صالح به رسیدگی خواهد بود.
• صلاحیت محلی: در تعیین صلاحیت محلی، معمولاً یکی از مکان های زیر ملاک قرار می گیرد:
  1. محل اقامت خوانده: دادگاهی که خوانده (متعهد سفته) در حوزه قضایی آن اقامت دارد، صالح به رسیدگی است.
  2. محل انجام تعهد: اگر در سفته یا قرارداد اصلی، محل خاصی برای انجام تعهد (پرداخت وجه سفته) قید شده باشد، دادگاه محل انجام تعهد نیز صالح به رسیدگی است.
  3. محل صدور سفته: در برخی موارد، دادگاه محل صدور سفته نیز می تواند صالح تلقی شود، اما این مورد کمتر رایج است و اولویت با دو مورد فوق است.

انتخاب صحیح دادگاه صالح، از اطاله دادرسی و ارجاع پرونده بین مراجع قضایی جلوگیری می کند.

اجزای اصلی دادخواست مطالبه وجه سفته

یک دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده، همانند سایر دادخواست های حقوقی، دارای اجزای مشخصی است که باید به دقت تکمیل شوند:

1. مشخصات خواهان: اطلاعات کامل دارنده سفته شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، تاریخ تولد، شغل و آدرس دقیق محل اقامت.
2. مشخصات خوانده: اطلاعات کامل صادرکننده سفته و در صورت مطالبه از آن ها، ظهرنویسان و ضامنین، شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی (در صورت اطلاع)، تاریخ تولد (در صورت اطلاع)، شغل (در صورت اطلاع) و آدرس دقیق محل اقامت.
3. مشخصات وکیل یا نماینده قانونی: در صورت وجود وکیل، مشخصات کامل وکیل پایه یک دادگستری.
4. خواسته: موضوع اصلی دعوا و آنچه خواهان از دادگاه مطالبه می کند. این قسمت باید به صورت شفاف و کامل بیان شود، مانند مطالبه وجه یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [مبلغ به ریال] ریال، به انضمام خسارت تاخیر تادیه، هزینه های دادرسی و واخواست، از تاریخ سررسید تا زمان اجرای حکم. همچنین درخواست صدور قرار تامین خواسته نیز در این قسمت (یا به صورت یک درخواست جداگانه) مطرح می شود.
5. دلایل و منضمات: لیستی از مدارک و اسنادی که برای اثبات ادعای خواهان ارائه می شود، شامل رونوشت مصدق سفته، رونوشت واخواست نامه، رونوشت مدارک شناسایی و وکالت نامه (در صورت وجود وکیل) و سایر مستندات.
6. شرح دادخواست: این بخش، مهم ترین قسمت دادخواست است که در آن خواهان به تفصیل واقعه را تشریح کرده، مبنای حقوقی ادعای خود را بیان می کند و نهایتاً از دادگاه درخواست صدور حکم می نماید.

نحوه نگارش شرح دادخواست

بخش شرح دادخواست، فرصتی برای خواهان است تا به تفصیل دلایل و مبانی حقوقی مطالبه خود را تبیین کند. نگارش دقیق و مستدل این قسمت، تأثیر بسزایی در اقناع قاضی دارد.

در تنظیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده، دقت در نگارش شرح دادخواست و استناد به مواد قانونی مرتبط، از اهمیت حیاتی برخوردار است؛ چرا که این بخش، تصویر روشنی از خواسته و مبانی حقوقی آن را به دادگاه ارائه می دهد.

جزئیات نگارش شرح دادخواست:

1. بیان سابقه و تاریخچه:
   • با ذکر مشخصات سفته آغاز شود: احتراماً به استحضار عالی می رساند، به موجب یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [مبلغ به ریال] ریال، صادر شده در تاریخ [تاریخ صدور سفته] که سررسید آن تاریخ [تاریخ سررسید سفته] بوده است، آقای/خانم [نام خوانده] خوانده محترم دعوا، متعهد به پرداخت مبلغ مذکور در وجه اینجانب [نام خواهان] گردیده است.
   • توضیح دهید که با فرا رسیدن سررسید، علی رغم مراجعات و مطالبات، وجه سفته پرداخت نشده است.
   • اشاره به واخواست سفته: نظر به اینکه خوانده محترم در تاریخ سررسید سفته اقدام به پرداخت وجه آن ننموده است، اینجانب در مهلت قانونی مقرر (ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید) مطابق قانون تجارت، اقدام به واخواست سفته مذکور از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نموده و واخواست نامه به شماره [شماره واخواست نامه] صادر و ابلاغ گردیده است که رونوشت مصدق آن ضمیمه دادخواست تقدیم حضور است.
2. استناد به مواد قانونی:
   • اشاره به ماده ۳۰۷ قانون تجارت که تعریف سفته را بیان می کند.
   • استناد به مواد مربوط به مسئولیت تضامنی در اسناد تجاری (در صورت وجود ظهرنویس یا ضامن) و تأکید بر حفظ این مسئولیت به دلیل واخواست به موقع.
   • استناد به مواد قانون آیین دادرسی مدنی مرتبط با تقدیم دادخواست و تامین خواسته.
3. تقاضای صدور حکم محکومیت خوانده:
   • به وضوح از دادگاه تقاضا شود که با عنایت به مراتب فوق و دلایل و منضمات پیوستی، صدور حکم بر محکومیت خوانده محترم به پرداخت اصل خواسته به مبلغ [مبلغ به ریال] ریال، به انضمام کلیه خسارات قانونی وارده اعم از:
     1. خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید سفته تا زمان اجرای کامل حکم، بر اساس شاخص بانک مرکزی.
     2. هزینه های دادرسی.
     3. هزینه واخواست سفته.
     4. حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل).

     در حق اینجانب خواهان مورد استدعاست.

4. درخواست تامین خواسته: در ادامه شرح دادخواست و یا در یک بند جداگانه، درخواست تامین خواسته مطرح شود. (که در بخش بعدی به تفصیل به آن می پردازیم.)

درخواست تامین خواسته – ابزاری برای تضمین وصول طلب

درخواست تامین خواسته یکی از قدرتمندترین ابزارهای حقوقی برای دارنده سفته واخواست شده است که می تواند مانع از تضییع حقوق وی و تضمین وصول طلب شود.

تامین خواسته چیست و چرا در سفته واخواست شده مهم است؟

تامین خواسته به معنای توقیف اموال خوانده توسط مراجع قضایی، قبل از صدور حکم نهایی یا حتی قبل از آغاز رسیدگی ماهوی به دعوا است. هدف از تامین خواسته، جلوگیری از نقل و انتقال یا از بین بردن اموال توسط خوانده در طول فرآیند دادرسی است تا در صورت صدور حکم قطعی به نفع خواهان، امکان اجرای حکم و وصول طلب وجود داشته باشد.

اهمیت تامین خواسته در مورد سفته واخواست شده دوچندان است:

• جلوگیری از تضییع اموال: در بسیاری از موارد، خوانده ممکن است با اطلاع از طرح دعوا، اقدام به پنهان کردن یا انتقال اموال خود نماید تا در زمان اجرای حکم، مالی برای توقیف وجود نداشته باشد. تامین خواسته این امکان را از خوانده سلب می کند.
• اطمینان از قابلیت اجرا: با توقیف اموال، خواهان اطمینان می یابد که در صورت پیروزی در دعوا، حکم دادگاه قابلیت اجرا دارد و طلب وی وصول خواهد شد.

شرایط صدور قرار تامین خواسته برای سفته واخواست شده

ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی شرایط عمومی درخواست تامین خواسته را بیان می کند. اما بند (ج) این ماده، امتیاز ویژه ای را برای اسناد تجاری واخواست شده در نظر گرفته است:

ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی: خواهان می تواند قبل از تقدیم دادخواست یا ضمن دادخواست راجع به اصل دعوا یا در جریان دادرسی تا وقتی که حکم قطعی صادر نشده است در موارد زیر از دادگاه درخواست تأمین خواسته نماید و دادگاه مکلف به قبول آن است:
…
ج- در مواردی از قبیل اوراق تجاری واخواست شده که به موجب قانون، دادگاه مکلف به قبول درخواست تامین باشد.

بر اساس این بند، مزیت سفته واخواست شده این است که دارنده آن برای درخواست تامین خواسته، نیاز به تودیع خسارت احتمالی ندارد. در سایر موارد درخواست تامین خواسته (مانند اسناد عادی یا دعاوی غیرمستند به سند رسمی)، خواهان ملزم است مبلغی را به عنوان خسارت احتمالی خوانده به صندوق دادگستری واریز کند، اما برای سفته واخواست شده، این شرط حذف شده است. این امر، سرعت و سهولت دسترسی به تامین خواسته را برای دارنده سفته واخواست شده به شدت افزایش می دهد.

نحوه درج درخواست تامین خواسته در دادخواست

درخواست تامین خواسته باید به وضوح و با تاکید در دادخواست مطرح شود. معمولاً این درخواست به صورت بدواً و فوراً مطرح می گردد تا دادگاه پیش از ورود به ماهیت دعوا و رسیدگی به اصل طلب، نسبت به صدور قرار تامین خواسته اقدام کند.

نمونه عبارات مربوطه در دادخواست:

لذا با عنایت به مراتب فوق و جهت جلوگیری از تضییع حقوق اینجانب و نقل و انتقال احتمالی اموال خوانده محترم در طول فرآیند دادرسی، بدواً و فوراً و با استناد به بند ج ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی و با توجه به واخواست قانونی سفته، تقاضای صدور قرار تامین خواسته معادل اصل وجه سفته به انضمام کلیه خسارات قانونی از اموال بلامعارض خوانده محترم مورد استدعاست.

آثار و پیامدهای قرار تامین خواسته

صدور و اجرای قرار تامین خواسته، آثار حقوقی مهمی به دنبال دارد:

1. بی اعتباری نقل و انتقال اموال توقیف شده: مهم ترین اثر تامین خواسته این است که هرگونه نقل و انتقال، از جمله فروش، رهن یا هبه نسبت به اموال توقیف شده پس از تاریخ توقیف، باطل و بلااثر است و اعتبار حقوقی ندارد.
2. اولویت خواهان: در صورت توقیف اموال خوانده، خواهان نسبت به سایر طلبکاران عادی خوانده، اولویت پیدا می کند و در زمان اجرای حکم، ابتدا طلب وی از اموال توقیف شده وصول می گردد، مگر اینکه طلبکاران دیگری دارای حقوق وثیقه ای یا اولویت قانونی خاص باشند.
3. حفظ اموال: اموال توقیف شده تحت نظر دادگاه قرار می گیرد و تا زمان تعیین تکلیف نهایی دعوا، خوانده حق دخل و تصرفی که منجر به تضییع حقوق خواهان شود را ندارد.

تامین خواسته به عنوان یک اقدام حمایتی، نقش بسزایی در تضمین وصول مطالبات ناشی از سفته های واخواست شده ایفا می کند.

نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده

ارائه یک نمونه عملی از دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده، می تواند راهنمای بسیار مفیدی برای ذینفعان باشد. این نمونه با اطلاعات فرضی و توضیحات جز به جز برای هر قسمت ارائه می شود تا کاربران بتوانند با حداقل ابهام، دادخواست خود را تنظیم کنند.

خواهان: (دارنده سفته)
نام: [نام خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
تاریخ تولد: [تاریخ تولد خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل اقامت خواهان شامل شهر، خیابان، کوچه، پلاک، واحد]
شماره تلفن: [شماره تلفن همراه خواهان]
کد پستی: [کد پستی خواهان]

خوانده: (صادرکننده سفته)
نام: [نام خوانده]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
کد ملی: [کد ملی خوانده (در صورت اطلاع)]
تاریخ تولد: [تاریخ تولد خوانده (در صورت اطلاع)]
شغل: [شغل خوانده (در صورت اطلاع)]
اقامتگاه: [آدرس دقیق محل اقامت خوانده شامل شهر، خیابان، کوچه، پلاک، واحد]
شماره تلفن: [شماره تلفن همراه خوانده (در صورت اطلاع)]
کد پستی: [کد پستی خوانده (در صورت اطلاع)]

وکیل یا نماینده قانونی: (در صورت وجود وکیل)
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه]
آدرس دفتر: [آدرس دقیق دفتر وکیل]

خواسته:
1. مطالبه وجه یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [مبلغ به ریال] ریال.
2. صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات قانونی وارده شامل:
   الف) خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید سفته تا زمان اجرای کامل حکم (بر اساس شاخص بانک مرکزی).
   ب) هزینه های دادرسی.
   ج) هزینه واخواست سفته.
   د) حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) طبق تعرفه قانونی.
3. بدواً و فوراً صدور قرار تأمین خواسته از کلیه اموال بلامعارض خوانده معادل اصل وجه سفته و خسارات قانونی تا زمان اجرای کامل حکم، بدون تودیع خسارت احتمالی.

دلایل و منضمات دادخواست:
1. رونوشت مصدق یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته].
2. رونوشت مصدق واخواست نامه مربوط به سفته فوق الذکر به شماره [شماره واخواست نامه].
3. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
4. وکالت نامه (در صورت وجود وکیل).
5. [سایر مستندات و دلایل، مثلاً کپی قرارداد اصلی در صورت وجود]

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان یا منطقه دادگاه صالح]

با سلام و عرض ادب و احترام،

احتراماً به استحضار عالی می رساند:
1. اینجانب [نام خواهان]، به موجب یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [مبلغ به ریال] ریال، که در تاریخ [تاریخ صدور سفته] توسط خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] در وجه اینجانب صادر گردیده و سررسید آن تاریخ [تاریخ سررسید سفته] تعیین شده است، از نامبرده طلبکار می باشم. (رونوشت مصدق سفته ضمیمه می باشد).
2. علی رغم فرا رسیدن تاریخ سررسید سفته مذکور و مراجعات مکرر اینجانب به خوانده و مطالباتی که صورت گرفته است، متأسفانه ایشان از پرداخت وجه سفته خودداری نموده است.
3. نظر به اینکه خوانده محترم در تاریخ سررسید سفته اقدام به پرداخت وجه آن ننموده است، اینجانب در مهلت قانونی مقرر (ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید) مطابق قانون تجارت، اقدام به واخواست سفته مذکور از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نموده و واخواست نامه به شماره [شماره واخواست نامه] در تاریخ [تاریخ واخواست] صادر و ابلاغ گردیده است که رونوشت مصدق آن نیز ضمیمه دادخواست تقدیم حضور است.
4. لذا با عنایت به مراتب فوق، نظر به اینکه سفته واخواست شده است و دین خوانده در قبال اینجانب محرز و مسلم می باشد، مستنداً به مواد ۳۰۷ و ۳۰۹ قانون تجارت و همچنین مواد ۱۹۸، ۵۱۵، ۵۱۹ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده محترم به پرداخت اصل خواسته به مبلغ [مبلغ به ریال] ریال، به انضمام کلیه خسارات قانونی وارده اعم از خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید سفته تا زمان اجرای کامل حکم (بر اساس شاخص بانک مرکزی)، هزینه های دادرسی، هزینه واخواست سفته و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) طبق تعرفه قانونی، در حق اینجانب خواهان مورد استدعاست.
5. ضمناً، جهت جلوگیری از تضییع احتمالی حقوق اینجانب و با توجه به امکان نقل و انتقال اموال توسط خوانده محترم در طول فرآیند دادرسی تا زمان صدور حکم قطعی، بدواً و فوراً و با استناد به بند (ج) ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی و با عنایت به واخواست قانونی سفته، تقاضای صدور قرار تأمین خواسته معادل اصل وجه سفته و خسارات قانونی از کلیه اموال بلامعارض خوانده محترم که جزو مستثنیات دین نباشد، تا زمان اجرای کامل حکم، بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی، مورد استدعای عاجل است.

با تشکر و احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]
[امضاء]
[تاریخ]

نکات تکمیلی و چالش ها

پیگیری دادخواست سفته واخواست شده، علاوه بر مراحل اصلی، شامل نکات تکمیلی و چالش هایی نیز می شود که آگاهی از آن ها برای هر دارنده سفته ای حائز اهمیت است.

مطالبه خسارت تاخیر تادیه و هزینه های دادرسی و واخواست

یکی از حقوق دارنده سفته که در دادخواست مطالبه وجه باید به آن اشاره شود، درخواست خسارت تأخیر تأدیه و نیز هزینه های دادرسی و واخواست است.

1. خسارت تأخیر تأدیه: بر اساس ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی و نیز رویه قضایی، خواهان می تواند علاوه بر اصل دین، خسارت تأخیر تأدیه را نیز مطالبه کند. این خسارت از تاریخ سررسید سفته تا زمان پرداخت کامل وجه آن محاسبه می گردد. مبنای محاسبه، شاخص تورم سالانه است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود. درخواست این خسارت باید صراحتاً در ستون خواسته و شرح دادخواست قید شود.
2. هزینه های دادرسی: کلیه هزینه هایی که خواهان برای طرح و پیگیری دعوا متحمل می شود، شامل ابطال تمبر دادخواست، هزینه های کارشناسی (در صورت لزوم)، و سایر تشریفات قضایی، در صورت پیروزی در دعوا، از خوانده قابل مطالبه است.
3. هزینه های واخواست: همانطور که قبلاً اشاره شد، هزینه واخواست سفته معادل ۲% مبلغ اسمی سفته است. این هزینه نیز در صورت محکومیت خوانده، قابل مطالبه از ایشان می باشد.

دفاع در مقابل دادخواست مطالبه سفته

خوانده دعوای مطالبه وجه سفته نیز دارای حقوقی برای دفاع از خود است. آگاهی از این دفاعیات می تواند به خوانده کمک کند تا لایحه دفاعیه ای قوی تنظیم کند. برخی از دفاعیات رایج عبارتند از:

• عدم بدهی: اثبات اینکه وجه سفته قبلاً پرداخت شده است یا دین اصلی وجود نداشته است.
• امانی بودن سفته: ادعای اینکه سفته به صورت امانی و بابت تضمین صادر شده و شرایط تحقق دین برای مطالبه آن فراهم نشده است (مثلاً سفته تضمین تخلیه بوده و تخلیه صورت گرفته است).
• خیانت در امانت: در صورتی که سفته به صورت امانی نزد شخصی بوده و وی با سوءاستفاده از آن اقدام به مطالبه یا انتقال کرده باشد. در این موارد، خوانده ممکن است نیاز به طرح شکایت کیفری خیانت در امانت یا دعوای حقوقی ابطال سفته داشته باشد.
• جعلیت امضاء: ادعای اینکه امضای روی سفته متعلق به خوانده نیست.
• مخدوش بودن سفته: ادعای تغییر یا تحریف در مندرجات سفته.

سفته های خاص

برخی از سفته ها دارای ویژگی های خاصی هستند که نحوه مطالبه آن ها را متفاوت می سازد:

1. سفته بدون تاریخ: سفته ای که تاریخ سررسید ندارد، به صورت عندالمطالبه تلقی می شود. در این حالت، دارنده باید ابتدا از طریق اظهارنامه رسمی، از صادرکننده درخواست پرداخت وجه نماید و مهلتی برای پرداخت تعیین کند. پس از انقضای این مهلت و عدم پرداخت، می تواند سفته را واخواست کرده و سپس دادخواست مطالبه وجه تقدیم کند.
2. سفته سفید امضاء: سفته ای که فقط امضای صادرکننده را دارد و سایر مندرجات آن سفید است، در حکم سفته کامل است، مشروط بر اینکه تکمیل آن توسط دارنده یا شخصی که سفته به او سپرده شده، بر اساس توافق قبلی صورت گرفته باشد. اگر تکمیل سفته برخلاف توافق باشد، صادرکننده می تواند ادعای خیانت در امانت مطرح کند.
3. سفته تضمینی: سفته ای که برای تضمین انجام تعهدی صادر می شود (مثلاً تضمین حسن انجام کار یا تضمین پرداخت وام)، تنها زمانی قابل مطالبه است که عدم ایفای تعهد اصلی اثبات شود. در این موارد، دارنده سفته باید ابتدا در یک دعوای جداگانه، عدم انجام تعهد اصلی را در دادگاه اثبات کند و سپس اقدام به مطالبه وجه سفته نماید. واخواست سفته تضمینی نیز پس از اثبات عدم ایفای تعهد صورت می گیرد.
4. سفته در وجه حامل: سفته ای که نام گیرنده وجه در آن قید نشده باشد و در عوض عبارت در وجه حامل درج شده باشد. دارنده این نوع سفته، با در دست داشتن آن، ذینفع و حق مطالبه وجه را دارد. مطالبه آن نیز با رعایت تشریفات واخواست و سپس تقدیم دادخواست صورت می گیرد.

مهلت های قانونی پس از واخواست (طرح دعوا علیه صادرکننده و ظهرنویسان)

واخواست سفته، علاوه بر مهلت ۱۰ روزه، دارای مهلت های دیگری برای طرح دعوا علیه مسئولین سفته است:

• علیه صادرکننده سفته: دارنده سفته می تواند ظرف یک سال از تاریخ واخواست، علیه صادرکننده سفته طرح دعوا کند. عدم رعایت این مهلت، باعث سقوط حق مطالبه نیست، بلکه سفته همچنان به عنوان یک سند عادی علیه صادرکننده قابل مطالبه است، اما از مزایای تجاری مانند تامین خواسته بدون تودیع خسارت محروم می شود.
• علیه ظهرنویسان و ضامنین: برای حفظ حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین، دارنده سفته باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست، علیه آن ها طرح دعوا کند. در صورت عدم رعایت این مهلت، حق رجوع به ظهرنویسان و ضامنین ساقط می شود.

جریان رسیدگی در دادگاه و صدور اجراییه

پس از تقدیم دادخواست و تکمیل پرونده، جریان رسیدگی به شرح زیر خواهد بود:

1. ثبت دادخواست و تعیین شعبه: دادخواست در دفاتر خدمات قضایی ثبت و به یکی از شعب دادگاه عمومی حقوقی ارجاع می شود.
2. صدور قرار تامین خواسته (در صورت درخواست): در صورتی که تامین خواسته درخواست شده باشد، دادگاه به سرعت نسبت به صدور قرار اقدام می کند.
3. ابلاغ دادخواست: دادخواست و ضمائم آن به خوانده ابلاغ می شود و خوانده مهلت قانونی برای ارائه لایحه دفاعیه دارد.
4. جلسات رسیدگی: دادگاه جلسات رسیدگی را تشکیل می دهد و اظهارات طرفین و وکلای آن ها را استماع و دلایل و مستندات را بررسی می کند.
5. صدور رأی: پس از تکمیل دادرسی، دادگاه رأی مقتضی را صادر می کند. این رأی می تواند بدوی، غیابی یا حضوری باشد.
6. اعتراض به رأی: طرفین می توانند ظرف مهلت های قانونی (معمولاً ۲۰ روز) نسبت به رأی صادره واخواهی (در مورد آرای غیابی) یا تجدیدنظرخواهی اقدام کنند.
7. صدور اجراییه: پس از قطعیت رأی و عدم اعتراض یا تایید آن در مراحل بالاتر، خواهان می تواند از دادگاه درخواست صدور اجراییه نماید. اجراییه به خوانده ابلاغ می شود و وی ۱۰ روز مهلت دارد تا حکم را اجرا کند یا اموال خود را برای پرداخت معرفی نماید. در صورت عدم اجرا، اموال خوانده توقیف و از طریق مزایده به فروش می رسد تا طلب خواهان پرداخت شود. در صورت عدم وجود مال، در شرایط خاص امکان بازداشت محکوم علیه (ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی) نیز وجود دارد.

نتیجه گیری

مطالبه وجه سفته واخواست شده، فرایندی حقوقی است که نیازمند دقت، آگاهی از قوانین و رعایت تشریفات خاص است. از تعریف سفته و اهمیت واخواست آن گرفته تا مراحل تنظیم دادخواست، درخواست تامین خواسته و پیگیری های قضایی، هر گامی باید با اطلاعات کافی و در مهلت های قانونی انجام شود. واخواست به موقع سفته، مزایای تجاری مهمی از جمله حفظ مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و امکان درخواست تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی را برای دارنده به ارمغان می آورد.

عدم آگاهی از جزئیات این فرآیند می تواند منجر به از دست رفتن حقوق و اطاله دادرسی شود. لذا، توصیه اکید می شود که در هر مرحله از مطالبه وجه سفته واخواست شده، به ویژه در موارد پیچیده یا سفته های خاص (مانند سفته تضمینی یا سفید امضاء)، با وکلای متخصص در حوزه اسناد تجاری و دعاوی حقوقی مشورت شود تا از بروز هرگونه اشتباه و تضییع حقوق جلوگیری به عمل آید. اقدام صحیح و به موقع، کلید موفقیت در وصول مطالبات از طریق دادخواست سفته واخواست شده است.