راهنمای کامل تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی

تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقوقی نیازمند آشنایی با سامانه سازمان امور مالیاتی و تکمیل دقیق جداول درآمد و هزینه طبق قانون مالیات های مستقیم است. مهلت ارسال پس از پایان سال مالی مشخص می شود و عدم رعایت آن جریمه دارد.

اظهارنامه مالیاتی عملکرد اشخاص حقوقی سندی کلیدی در نظام مالیاتی ایران محسوب می شود. شرکت ها و موسسات موظفند هر ساله وضعیت مالی خود را شامل درآمدها، هزینه ها، سود و زیان، و سایر اطلاعات مالی مرتبط را در قالب این اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی کشور گزارش دهند. این گزارش مبنای محاسبه مالیات بر درآمد قانونی آن ها قرار می گیرد. فرآیند تهیه اظهارنامه پیچیدگی های خاص خود را دارد و نیازمند دقت، دانش حسابداری مالیاتی، و آشنایی با سامانه های الکترونیکی مربوطه است. تسلیم به موقع و صحیح اظهارنامه، علاوه بر انجام یک تکلیف قانونی، از بروز مشکلات و تحمیل جرائم مالیاتی جلوگیری می کند و به شفافیت فعالیت های اقتصادی کمک می نماید.

با توجه به این پیچیدگی‌ها و ریسک بالای بروز خطا در محاسبات که می‌تواند منجر به جرائم سنگین غیرقابل بخشش شود، بسیاری از مدیران ترجیح می‌دهند این فرآیند حساس را به متخصصان امر بسپارند. اشخاص حقوقی می‌توانند برای اطمینان از صحت گزارش‌دهی و استفاده از حداکثر معافیت‌های قانونی، از خدمات ثبت اظهارنامه مالیاتی که توسط مشاوران با تجربه بهین تکس ارائه می‌شود، بهره‌مند شوند.

اظهارنامه مالیاتی چیست؟

اظهارنامه مالیاتی فرم یا سندی است که توسط مودیان مالیاتی (اشخاص حقیقی و حقوقی) تکمیل و به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم می شود. این سند حاوی اطلاعات مالی و اقتصادی مربوط به فعالیت های مودی در یک دوره مالی مشخص، معمولاً یک سال مالی، است. هدف اصلی از ارائه اظهارنامه، اعلام میزان درآمد مشمول مالیات و در نتیجه، محاسبه و پرداخت مالیات متعلقه بر اساس قوانین مالیاتی مصوب است.

اظهارنامه مالیاتی عملکرد، که موضوع اصلی این راهنماست، شامل جزئیات دقیق درآمدها، انواع هزینه های قابل قبول، استهلاک دارایی ها، معافیت ها و بخشودگی های مالیاتی، و سایر اطلاعاتی است که بر محاسبه سود یا زیان و در نهایت، مالیات شرکت تاثیر می گذارد. این سند مبنای اصلی برای حسابرسی مالیاتی و تعیین مالیات قطعی توسط ماموران مالیاتی قرار می گیرد.

اشخاص موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی

بر اساس قانون مالیات های مستقیم ایران، کلیه اشخاص حقوقی ایرانی که در ایران فعالیت اقتصادی دارند، اعم از شرکت های تجاری (سهامی عام، سهامی خاص، با مسئولیت محدود و غیره) و موسسات غیرتجاری، مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیات بر عملکرد خود به سازمان امور مالیاتی کشور هستند. این تکلیف قانونی حتی شامل اشخاص حقوقی می شود که ممکن است در طول سال مالی فعالیت اقتصادی نداشته یا متحمل زیان شده باشند؛ این دسته نیز باید اظهارنامه “سفید” یا “زیانی” خود را تسلیم کنند.

علاوه بر اشخاص حقوقی، برخی اشخاص حقیقی نیز بر اساس نوع و حجم فعالیت خود و طبقه بندی مشاغل، موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی عملکرد هستند. این اشخاص شامل صاحبان کسب و کار، مشاغل آزاد و سایر فعالیت های اقتصادی می شوند که در قانون مالیات های مستقیم به آن ها اشاره شده است. الزام به تسلیم اظهارنامه، سنگ بنای شفافیت مالی و اجرای عدالت مالیاتی در جامعه محسوب می شود.

اشخاصی غیر موظف به تسلیم و ارسال اظهارنامه مالیاتی حقوقی و حقیقی

در حالی که عموم اشخاص حقوقی و حقیقی دارای فعالیت اقتصادی مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند، قانون استثنائاتی را نیز در نظر گرفته است. به طور کلی، نهادها و موسسات دولتی و عمومی غیردولتی که به موجب قوانین خاص از شمول پرداخت مالیات بر درآمد معاف شده اند، ممکن است از تکلیف تسلیم اظهارنامه عملکرد نیز معاف باشند. این معافیت ها معمولاً برای سازمان هایی با اهداف غیرانتفاعی و خدماتی خاص اعمال می شود.

همچنین، اشخاص حقیقی که صرفاً دارای درآمد حقوق (حقوق بگیران) هستند و مالیات آن ها توسط کارفرما کسر و پرداخت می شود، نیازی به تسلیم اظهارنامه مالیاتی عملکرد ندارند. اشخاص حقیقی فاقد هرگونه فعالیت اقتصادی یا درآمد مشمول مالیات نیز عملاً تکلیفی برای تسلیم اظهارنامه عملکرد ندارند، اگرچه برای شفاف سازی وضعیت خود ممکن است اقدام به تسلیم اظهارنامه سفید کنند. تعیین دقیق اشخاص غیرموظف نیازمند بررسی دقیق قوانین و مقررات مربوط به هر مورد خاص است.

انواع اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی و حقیقی

نظام مالیاتی ایران شامل انواع مختلفی از مالیات هاست که هر یک اظهارنامه مخصوص به خود را دارند. اصلی ترین اظهارنامه برای اشخاص حقوقی و بسیاری از اشخاص حقیقی فعال، “اظهارنامه مالیات بر عملکرد” است که مربوط به مالیات بر درآمد و سود حاصل از فعالیت های اقتصادی سالانه مودی است. این اظهارنامه مبنای محاسبه مالیات بر اساس نرخ های ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم برای اشخاص حقوقی و نرخ های مواد ۱۳۱ و سایر مواد مرتبط برای اشخاص حقیقی قرار می گیرد.

انواع دیگر اظهارنامه ها شامل “اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده” است که مودیان مشمول این نظام مالیاتی باید به صورت فصلی تسلیم کنند و مربوط به مالیات بر فروش کالا و خدمات است. همچنین، اظهارنامه های دیگری نظیر اظهارنامه مالیات بر ارث، اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک و مستغلات (برای موجرین)، و اظهارنامه های مربوط به مالیات های تکلیفی (مانند مالیات حقوق کارکنان یا اجاره) نیز وجود دارند که بسته به شرایط و فعالیت مودی، تسلیم آن ها الزامی است. اما در چارچوب تکالیف سالانه، اظهارنامه عملکرد از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اطلاعات درخواستی اظهارنامه مالیاتی عملکرد اشخاص

اظهارنامه مالیاتی عملکرد اشخاص حقوقی یک فرم الکترونیکی جامع است که شامل بخش ها و جداول متعددی برای درج اطلاعات مالی و غیرمالی شرکت است. بخش های اولیه شامل اطلاعات شناسنامه ای و ثبتی شرکت مانند نام، شناسه ملی، کد اقتصادی، آدرس قانونی، نوع فعالیت، و اطلاعات مربوط به هیئت مدیره و مدیرعامل است. این اطلاعات معمولاً به صورت پیش فرض از سامانه ثبت نام الکترونیک فراخوانی می شوند.

بخش های مالی اصلی شامل جداول مربوط به درآمدها (فروش کالا، ارائه خدمات)، هزینه های عملیاتی و غیرعملیاتی (مانند حقوق و دستمزد، اجاره، قبوض، هزینه های بازاریابی، استهلاک دارایی ها)، محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته یا خدمات ارائه شده، و در نهایت محاسبه سود و زیان ناخالص و خالص است. همچنین جداولی برای دارایی ها (ثابت و جاری)، بدهی ها، سرمایه، و اطلاعات مربوط به حساب های بانکی شرکت وجود دارد.

سایر اطلاعات مهم درخواستی شامل جزئیات مربوط به سرمایه گذاری ها، تسهیلات دریافتی و پرداختی، اطلاعات معاملات فصلی (ماده ۱۶۹ مکرر)، اطلاعات واردات و صادرات (که از گمرک فراخوانی می شود)، و جداول مربوط به معافیت ها، بخشودگی ها و ضرایب مالیاتی خاص در صورت وجود، می باشد. دقت در ورود این اطلاعات و تطابق آن ها با دفاتر قانونی و اسناد حسابداری برای جلوگیری از بروز مغایرت در فرآیند حسابرسی مالیاتی ضروری است.

آموزش پرکردن قبل اظهارنامه از ارسال اظهارنامه مالیاتی حقوقی

آماده سازی اطلاعات پیش از شروع فرآیند الکترونیکی تکمیل اظهارنامه، مهم ترین مرحله برای تسلیم یک اظهارنامه صحیح و کامل است. ابتدا باید کلیه اسناد و مدارک مالی مربوط به سال مالی مورد نظر، شامل صورت های مالی (ترازنامه و صورت سود و زیان)، دفاتر قانونی پلمپ شده (روزنامه و کل)، فاکتورهای خرید و فروش، اسناد هزینه ها، صورتحساب های بانکی و سایر مدارک پشتیبان جمع آوری و کنترل شوند.

اطلاعات مالی باید بر اساس اصول و استانداردهای حسابداری و منطبق با قوانین مالیاتی (به ویژه در خصوص هزینه های قابل قبول و استهلاک) تلخیص و آماده ورود به نرم افزار یا سامانه شوند. تطبیق مانده حساب ها با ترازنامه و دفاتر قانونی و رفع مغایرت های احتمالی در این مرحله حیاتی است. بسیاری از شرکت ها از نرم افزارهای حسابداری برای ثبت و پردازش اطلاعات مالی استفاده می کنند که می تواند فرآیند تهیه اطلاعات مورد نیاز اظهارنامه را تسهیل کند.

اطمینان از تکمیل بودن و صحت اطلاعات پایه شرکت در سامانه ثبت نام الکترونیک سازمان امور مالیاتی (مانند اطلاعات هویتی، آدرس، اعضا، حساب های بانکی و مجوزها) پیش از شروع تکمیل اظهارنامه نیز توصیه می شود، زیرا بسیاری از این اطلاعات به صورت خودکار در اظهارنامه فراخوانی می شوند. در نهایت، با آماده سازی کلیه اطلاعات و مستندات پشتیبان، می توان وارد سامانه اظهارنامه شده و شروع به ورود داده ها در جداول مربوطه نمود.

ویرایش اطلاعات پیش فرض دفاتر قانونی

در سامانه اظهارنامه الکترونیکی اشخاص حقوقی، بخشی از اطلاعات به صورت پیش فرض از طریق تبادل داده با سایر دستگاه ها و سامانه های دولتی وارد می شود. اطلاعات مربوط به پلمپ دفاتر قانونی شرکت، مانند نوع دفتر، شماره پلمپ و تعداد صفحات، ممکن است از طریق سرویس ارتباطی با سازمان ثبت شرکت ها در اظهارنامه شما نمایش داده شود.

چنانچه اطلاعات پیش فرض نمایش داده شده در خصوص دفاتر قانونی با اطلاعات واقعی و مدارک پلمپ دفاتر شرکت مغایرت داشته باشد، مودی امکان ویرایش این اطلاعات را در سامانه اظهارنامه دارد. اطمینان از صحت اطلاعات دفاتر قانونی ثبت شده در اظهارنامه اهمیت دارد، زیرا این دفاتر مبنای اصلی حسابرسی مالیاتی هستند و مغایرت اطلاعات می تواند در فرآیند رسیدگی مالیاتی مشکلاتی ایجاد کند.

ویرایش اطلاعات پیش فرض واردات و صادرات

مشابه اطلاعات دفاتر قانونی، داده های مربوط به عملیات واردات و صادرات شرکت در طول سال مالی نیز ممکن است به صورت پیش فرض از طریق ارتباط الکترونیکی با سامانه سازمان گمرک جمهوری اسلامی ایران در جداول مربوطه اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی نمایش داده شود. این اطلاعات شامل جزئیات پروانه های گمرکی و ارزش کالاها می شود.

اگر اطلاعات واردات و صادرات نمایش داده شده در سامانه اظهارنامه با سوابق و مستندات دقیق شرکت مغایرت داشته باشد، مودی باید نسبت به ویرایش و اصلاح این اطلاعات اقدام کند. درج اطلاعات صحیح و کامل واردات و صادرات در اظهارنامه مالیاتی، به دلیل تاثیرگذاری آن ها بر محاسبات مالیاتی و همچنین تطابق با داده های موجود در گمرک، برای یک حسابرسی مالیاتی بدون مشکل بسیار مهم است.

راهنمای ارسال اظهارنامه مالیاتی حقوقی

پس از تکمیل دقیق و کامل تمامی بخش ها و جداول اظهارنامه مالیاتی در سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور، مرحله نهایی ارسال آن است. این فرآیند کاملاً به صورت آنلاین و از طریق سامانه عملیات الکترونیکی مودیان مالیاتی انجام می شود و نیازی به مراجعه حضوری نیست.

قبل از اقدام به ارسال نهایی، سیستم به شما امکان می دهد تا پیش نمایش کاملی از اظهارنامه تکمیل شده را مشاهده و بررسی کنید. این مرحله فرصت خوبی برای بازبینی نهایی و اطمینان از صحت و کامل بودن تمامی داده هاست. پس از اطمینان کامل، باید گزینه “تایید نهایی و ارسال اظهارنامه” را انتخاب کنید.

با تایید نهایی، اظهارنامه شما به صورت رسمی در سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت می شود و یک کد رهگیری منحصر به فرد به آن اختصاص می یابد. این کد رهگیری به منزله رسید الکترونیکی تسلیم اظهارنامه است و برای پیگیری های بعدی ضروری می باشد. پس از ارسال موفق، سیستم میزان مالیات بر درآمد ابرازی شما را نمایش می دهد و امکان دریافت قبض پرداخت مالیات فراهم می شود. مهلت پرداخت مالیات معمولاً همزمان با مهلت تسلیم اظهارنامه یا کمی پس از آن است.

ورود به سامانه اظهارنامه اشخاص حقوقی تحت وب با وضعیت ثبت نام غیر فعال

برای تسلیم اظهارنامه مالیاتی از طریق سامانه الکترونیکی، معمولاً لازم است شخص حقوقی در سامانه ثبت نام الکترونیک سازمان امور مالیاتی دارای وضعیت ثبت نام حداقل مرحله ۴۴ (اطلاعات جامع) و فعال باشد. با این حال، در برخی شرایط خاص، ممکن است نیاز به ورود به سامانه اظهارنامه با وضعیت ثبت نام “غیرفعال” وجود داشته باشد.

در چنین مواردی، سامانه اظهارنامه اشخاص حقوقی تحت وب قابلیت ویژه ای برای ورود این دسته از مودیان پیش بینی کرده است. در صفحه ورودی سامانه، مودی باید گزینه “دارای وضعیت غیرفعال در سامانه ثبت نام” را انتخاب کند. سپس با وارد کردن اطلاعاتی نظیر شناسه ملی شرکت، کدرهگیری ثبت نام اولیه (که در مراحل ثبت نام الکترونیک دریافت شده است)، و کد امنیتی نمایش داده شده، امکان دسترسی به سامانه و شروع فرآیند تکمیل اظهارنامه فراهم می شود.

توجه داشته باشید که اگرچه ورود با وضعیت غیرفعال ممکن است، اما برای تکمیل و ارسال موفقیت آمیز اظهارنامه در موعد قانونی، بهتر است وضعیت ثبت نام شرکت در سامانه به مرحله نهایی و فعال رسیده باشد تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

مشکلات ورود به سامانه و از دست رفتن اطلاعات

گاهی اوقات کاربران هنگام کار با سامانه اظهارنامه مالیاتی با مشکلاتی نظیر عدم امکان ورود، کندی سامانه، یا از دست رفتن اطلاعات وارد شده مواجه می شوند. برای رفع مشکلات ورود، ابتدا از اتصال پایدار اینترنت اطمینان حاصل کنید. همچنین، بررسی صحت نام کاربری (اغلب شناسه ملی) و رمز عبور، و وارد کردن صحیح کد امنیتی ضروری است. گاهی پاک کردن حافظه پنهان (کش) مرورگر و استفاده از آخرین نسخه مرورگرهای استاندارد می تواند مشکل را حل کند.

تنظیم دقیق تاریخ و ساعت سیستم کامپیوتر و اطمینان از تنظیم بودن منطقه زمانی (Time Zone) روی “تهران” نیز یکی از راهکارهای رایج برای حل مشکلات ورود یا نمایش صحیح اطلاعات در سامانه های مالیاتی است. برای جلوگیری از از دست رفتن اطلاعات حین تکمیل اظهارنامه، به صورت منظم و پس از تکمیل هر بخش مهم، از گزینه “ذخیره موقت” یا مشابه آن در سامانه استفاده کنید. این کار باعث می شود حتی در صورت قطع ارتباط یا بروز خطا، اطلاعات وارد شده تا آن مرحله حفظ شود و نیازی به ورود مجدد همه اطلاعات نباشد.

امکان ثبت اظهارنامه جایگزین

پس از تسلیم اولیه اظهارنامه مالیاتی عملکرد، ممکن است مودی متوجه اشتباه یا سهوی در اطلاعات وارد شده شود که بر محاسبه مالیات تاثیرگذار است. قانون مالیات های مستقیم این امکان را به مودیان می دهد که نسبت به تسلیم “اظهارنامه جایگزین” یا “اظهارنامه اصلاحی” اقدام کنند تا اطلاعات صحیح را به سازمان امور مالیاتی گزارش دهند.

شرط اصلی برای پذیرش اظهارنامه جایگزین این است که این اظهارنامه در مهلت قانونی مقرر برای تسلیم اظهارنامه عملکرد مربوط به همان سال مالی، به سازمان امور مالیاتی تسلیم شود. به عبارت دیگر، مودی تا پایان مهلت قانونی (معمولاً چهار ماه پس از پایان سال مالی برای اشخاص حقوقی) فرصت دارد تا هر تعداد اظهارنامه جایگزین که لازم است تسلیم کند و آخرین اظهارنامه تسلیمی در مهلت قانونی، مبنای رسیدگی قرار خواهد گرفت.

برای تسلیم اظهارنامه جایگزین در سامانه الکترونیکی، مودی باید مجدداً وارد اظهارنامه تسلیم شده قبلی خود شود، گزینه فعال سازی ویرایش را انتخاب کند، اصلاحات لازم را انجام دهد و سپس مجدداً فرآیند تایید نهایی و ارسال را انجام دهد. تسلیم اظهارنامه اصلاحی پس از انقضای مهلت قانونی، از نظر سازمان امور مالیاتی به منزله عدم تسلیم در موعد مقرر تلقی شده و مشمول جرائم مربوطه خواهد شد.

صحت و کامل بودن اطلاعات درخواستی در اظهارنامه مالیاتی برای جلوگیری از مشکلات در فرآیند حسابرسی مالیاتی ضروری است.

تخفیف موضوع تبصره 7 ماده 105 ق م م

ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم به نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی می پردازد و تبصره های آن ممکن است شامل معافیت ها، تخفیف ها یا نرخ های ویژه برای برخی فعالیت ها یا مناطق خاص باشد. هدف از این تبصره ها معمولاً تشویق فعالیت های اقتصادی خاص، حمایت از تولید یا سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته است.

با این حال، وضعیت اعمال و شمول تخفیف ها و معافیت های موضوع تبصره های ماده ۱۰۵، از جمله تبصره ۷، به قوانین بودجه سنواتی و مصوبات مجلس شورای اسلامی بستگی دارد و ممکن است در سال های مختلف تغییر کند یا موقتاً متوقف شود. بر اساس قوانین بودجه سنوات اخیر، به ویژه بودجه سال ۱۴۰۲، تخفیف یا معافیت مالیاتی خاصی ذیل تبصره ۷ ماده ۱۰۵ قانون مالیات های مستقیم برای عموم اشخاص حقوقی فعال در نظر گرفته نشده و در حال حاضر این تبصره به مودیان تعلق نمی گیرد.

بنابراین، اشخاص حقوقی هنگام تهیه و تکمیل اظهارنامه مالیاتی عملکرد مربوط به سال مالی ۱۴۰۲ و سال های مشابه که این تبصره غیرفعال بوده است، نمی توانند از این بند قانونی برای کاهش مالیات متعلقه خود استفاده کنند. همواره لازم است برای اطلاع از آخرین وضعیت تبصره ها و معافیت های مالیاتی، به قوانین بودجه سالانه و بخشنامه های سازمان امور مالیاتی کشور مراجعه شود.

در اظهارنامه اشخاص حقوقی تحت وب اطلاعات حساب های بانکی مجوزها فعالیت ها اعضا در اظهارنامه صحیح و یا کامل نمی باشد مودی چه اقدامی می بایست انجام دهد

این اطلاعات از سامانه ثبت نام الکترونیک سازمان مالیاتی فراخوانی می شود. برای اصلاح، به سامانه ثبت نام مراجعه و اطلاعات را ویرایش کنید. سپس در سامانه اظهارنامه، در بخش مشخصات شخص حقوقی، گزینه بروزرسانی اطلاعات را بزنید تا داده ها به روز شوند.

در اظهارنامه اشخاص حقوقی تحت وب در صورتیکه برخی از جداول مورد نظر فعال نباشند چه اقدامی می بایست انجام داد

برای فعال شدن جداول خاص در اظهارنامه، باید به سؤالات مربوط به آن جدول در بخش اطلاعات اختصاصی پاسخ مناسب (مانند “بلی” یا انتخاب گزینه مربوطه) را ثبت نمایید. با این کار، جدول مورد نظر جهت ورود اطلاعات برای شما فعال خواهد شد.

در اظهارنامه اشخاص حقوقی تحت وب دریافت قبض برای مودیانی که مالیات متعلقه آن ها مبلغ صفر می باشد یا مودی تمایل به دریافت قبض ندارد اجباری است

خیر، برای مودیانی که مالیات متعلقه آن ها صفر است یا تمایلی به دریافت قبض (با رعایت قوانین پرداخت) ندارند، دریافت قبض اجباری نیست و می توانند بدون دریافت قبض از صفحه مربوطه خارج شوند.

در اظهارنامه اشخاص حقوقی تحت وب پرینت دریافتی از اظهارنامه به درستی نمایش داده نمی شود چه اقدامی می بایست انجام شود

برای رفع مشکل نمایش نادرست پرینت اظهارنامه، اطمینان حاصل کنید که فونت B Mitra بر روی سیستم عامل کامپیوتر شما نصب شده باشد. نصب این فونت معمولاً مشکل نمایش صحیح گزارش چاپی را برطرف می کند.