شرایط رجوع از بذل مهریه

رجوع از بذل مهریه، موضوعی حقوقی و پیچیده است که امکان پذیری آن به شیوه دقیق بخشش مهریه و شرایط قانونی حاکم بر آن بستگی دارد و این اقدام در همه موارد ممکن نیست.

مهریه به عنوان یک حق مالی مهم و تضمین کننده استقلال اقتصادی زن در نظام حقوقی ایران شناخته می شود. این حق، به محض وقوع عقد نکاح، به ملکیت کامل زن درمی آید و او می تواند هرگونه تصرفی از جمله مطالبه، بخشش (بذل)، هبه یا ابراء آن را انجام دهد. با این حال، تصمیم به بذل مهریه، که اغلب با انگیزه های مختلفی از جمله حفظ زندگی مشترک، ابراز محبت، یا در چارچوب توافقات طلاق صورت می گیرد، می تواند پیامدهای حقوقی مهم و گاهی غیرقابل بازگشتی داشته باشد. پشیمانی از بخشش مهریه، سوالات متعددی را در خصوص امکان رجوع و بازپس گیری آن مطرح می سازد. در این مقاله به بررسی دقیق و تخصصی انواع روش های بذل مهریه، شرایط قانونی حاکم بر رجوع از هر یک، و نکات حقوقی مرتبط می پردازیم تا تصویری شفاف از این فرآیند پیچیده ارائه دهیم.

مهریه و مفهوم قانونی بذل آن

برای درک کامل شرایط رجوع از بذل مهریه، ابتدا لازم است جایگاه حقوقی مهریه و مفهوم دقیق بذل آن تبیین شود.

مهریه چیست؟ تعریف حقوقی و اهمیت آن

مهریه تعهد مالی است که به موجب عقد نکاح بر ذمه زوج قرار می گیرد. این حق، با توجه به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض جاری شدن صیغه عقد، به مالکیت زن درمی آید. این بدان معناست که زن مالک تمام و کمال مهریه است و می تواند در آن هر تصرفی را که اراده کند، انجام دهد. مهریه می تواند شامل هر مال دارای ارزش مالی باشد؛ از سکه و طلا گرفته تا اموال غیرمنقول مانند زمین یا خانه. اهمیت مهریه تنها به جنبه مالی آن محدود نمی شود، بلکه به عنوان پشتوانه ای برای زن و نمادی از احترام به جایگاه وی در خانواده و جامعه تلقی می گردد.

بذل مهریه به چه معناست؟

بذل مهریه به معنای بخشیدن تمام یا قسمتی از مهریه توسط زن به همسرش است. این اقدام کاملاً اختیاری بوده و زن با اراده آزاد خود می تواند از حق مالی خویش چشم پوشی کند. با این حال، همانطور که پیشتر اشاره شد، بذل مهریه یک عمل حقوقی است که می تواند تبعات دائمی داشته باشد. آگاهی از تفاوت انواع روش های بذل مهریه و پیامدهای حقوقی هر یک، پیش از هرگونه اقدام، از اهمیت بالایی برخوردار است. بخشش مهریه ممکن است به شکل های مختلفی صورت گیرد که هر کدام از آن ها، شرایط متفاوتی برای امکان رجوع یا عدم رجوع دارند و بی توجهی به این تفاوت ها می تواند منجر به از دست رفتن دائمی این حق مالی شود.

انواع روش های بذل مهریه و شرایط دقیق رجوع از هر یک

امکان رجوع از بذل مهریه، بستگی مستقیم به نوع عمل حقوقی دارد که برای بخشش مهریه انجام شده است. در نظام حقوقی ایران، عمدتاً چهار روش اصلی برای بذل مهریه وجود دارد که هر یک از آن ها از حیث قابلیت رجوع، دارای احکام متفاوتی هستند.

ابراء مهریه

ابراء یکی از ایقاعات (اعمال حقوقی یک جانبه) است که به معنای ساقط کردن دین از ذمه مدیون (در اینجا، زوج) توسط دائن (در اینجا، زوجه) است. طبق قواعد حقوقی، ابراء نیازی به قبول مدیون ندارد و به محض اراده دائن، دین ساقط می شود. در ابراء مهریه، زن با یک اقدام حقوقی یک طرفه، همسر خود را از دین پرداخت مهریه مبرا می کند. با انجام ابراء، دین مهریه به طور کامل از بین می رود و دیگر چیزی برای مطالبه یا رجوع باقی نمی ماند.

حکم رجوع: ابراء مهریه به هیچ وجه قابل رجوع نیست.

توضیح دلیل: با ابراء، ماهیت دین از بین می رود و رابطه دائن و مدیون پایان می یابد. به عبارت دیگر، تعهدی که مرد به پرداخت مهریه داشته، دیگر وجود ندارد که زن بتواند از آن رجوع کند. این عمل حقوقی قطعی و غیرقابل بازگشت است و مانند اقرار به وصول مهریه زن را از هرگونه حق مطالبه مجدد محروم می سازد. لذا، توصیه می شود زنان پیش از اقدام به ابراء مهریه، با آگاهی کامل از پیامدهای حقوقی آن و با مشاوره وکیل متخصص خانواده تصمیم گیری کنند.

ابراء مهریه عملی حقوقی است که با سقوط دین از ذمه زوج، حق هرگونه مطالبه مجدد را از زوجه سلب می نماید و به هیچ عنوان قابل رجوع نیست.

اقرار به وصول مهریه

اقرار به وصول مهریه به این معناست که زن در یک سند رسمی، معمولاً در دفتر اسناد رسمی، اقرار می کند که مهریه خود را به طور کامل یا بخشی از آن را از همسر خود دریافت کرده است. این اقرار به منزله اعتراف زن به تحقق و ایفای دین مهریه توسط مرد است. اقرارنامه وصول مهریه به عنوان یک سند رسمی، دارای اعتبار بالایی است و برای اثبات خلاف آن، زن باید دلایل و مستندات قوی ارائه دهد که این امر در عمل بسیار دشوار است.

حکم رجوع: اقرار به وصول مهریه نیز به هیچ وجه قابل رجوع نیست.

توضیح دلیل: طبق ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی، اقرار حجتی قاطع و غیرقابل انکار است. مگر آنکه اثبات شود اقرار بر اثر اکراه (اجبار)، اشتباه یا فریب صورت گرفته است. اثبات این موارد نیازمند ارائه مستندات محکم و روند قضایی پیچیده ای است که اغلب با دشواری همراه است. در نتیجه، اقرار به وصول مهریه مانند ابراء، راه هرگونه مطالبه بعدی را مسدود می کند.

هبه مهریه

هبه به معنای بخشیدن و هدیه دادن مالی به دیگری است. در هبه مهریه، زن مهریه خود را به عنوان هدیه به همسرش می بخشد. هبه یک عقد جایز است، بدین معنا که هر دو طرف می توانند آن را به هم بزنند، مگر در موارد خاص. مهمترین ویژگی هبه، قابلیت رجوع از آن است.

حکم رجوع: اصولاً هبه مهریه قابل رجوع است. این حکم بر اساس ماده ۸۰۳ قانون مدنی است که مقرر می دارد: بعد از قبض، واهب می تواند با بقای عین موهوبه از هبه رجوع کند، مگر در موارد ذیل….

شرایط عدم امکان رجوع از هبه (استثنائات ماده ۸۰۳ قانون مدنی):

1. هبه معوض باشد و عوض دریافت شده باشد: اگر زن مهریه را در ازای دریافت مالی یا انجام کاری از سوی مرد (مثلاً بخشیدن سهمی از خانه) بخشیده باشد و آن عوض را دریافت کرده باشد، دیگر حق رجوع ندارد.
2. موهوب له (مرد) فوت کرده باشد: با فوت کسی که مهریه به او هبه شده (شوهر)، حق رجوع زن ساقط می شود.
3. عین موهوبه (مهریه بخشیده شده) از ملکیت موهوب له (مرد) خارج شده باشد: اگر مرد مهریه هبه شده را به دیگری منتقل کرده باشد (مثلاً آن را فروخته یا به شخص ثالثی هبه کرده باشد)، زن نمی تواند رجوع کند.
4. در عین موهوبه (مهریه) تغییری اساسی حاصل شده باشد: اگر ماهیت مهریه تغییر اساسی یافته باشد (مثلاً اگر سکه ها ذوب شده و به زیورآلات تبدیل شده باشند)، رجوع ممکن نیست.
5. هبه بین والدین و اولاد باشد: ماده ۸۰۳ به صراحت بیان می کند که والدین و اولاد نمی توانند از هبه به یکدیگر رجوع کنند. در مورد رابطه زن و شوهر، این استثناء اعمال نمی شود و زن و شوهر به جز در موارد فوق، می توانند از هبه به یکدیگر رجوع کنند.

نکته مهم: قبض یا دریافت مهریه توسط مرد، شرط صحت و اتمام هبه است. اگر مهریه عندالمطالبه باشد و هنوز به مرد پرداخت نشده باشد (یا ماهیت آن دین باشد)، صرف اهدای حق مطالبه، ممکن است در تفسیر حقوقی قبض با چالش مواجه شود. اما در اغلب موارد، نفس پذیرش هبه توسط مرد، به منزله قبض تلقی می گردد.

بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات

بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات، شرایط خاص و متفاوتی دارد. این نوع طلاق ها زمانی رخ می دهند که زن به دلیل کراهت (تنفر) از زندگی مشترک، حاضر می شود مالی (معمولاً مهریه یا بخشی از آن) را به همسرش ببخشد تا او را راضی به طلاق کند. به مالی که زن می بخشد، فدیه گفته می شود.

حکم رجوع: بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات تنها در مدت عده طلاق امکان پذیر است.

نکته بسیار مهم: طلاق خلع و مبارات در اصل، طلاق بائن (غیرقابل رجوع) هستند. اما اگر زن در مدت عده از بذل (فدیه) مهریه خود رجوع کند، نوع طلاق از بائن به رجعی تبدیل می شود. با تبدیل طلاق به رجعی، مرد نیز حق رجوع به زن (بازگشت به زندگی مشترک) را پیدا می کند و می تواند بدون نیاز به عقد مجدد، به همسر خود رجوع کند.

مدت عده طلاق خلع و مبارات:

• برای زنانی که عادت ماهیانه می شوند، مدت عده سه طُهر (سه پاکی پس از سه بار عادت ماهانه) است.
• برای زنانی که به سن یائسگی رسیده اند یا عادت ماهیانه نمی شوند، مدت عده سه ماه است.
• برای زنان باردار، مدت عده تا زمان وضع حمل (تولد فرزند) است.

لذا، زن تنها در این بازه زمانی مشخص پس از طلاق، حق رجوع از فدیه بخشیده شده را دارد و در صورت انقضای عده، این حق از بین می رود. این موضوع نیازمند دقت فراوان است، زیرا رجوع از فدیه می تواند سرنوشت طلاق را تغییر دهد.

نوع بذل مهریه	تعریف	قابلیت رجوع	توضیحات کلیدی
ابراء مهریه	ساقط کردن دین از ذمه زوج توسط زوجه (ایقاع)	غیرقابل رجوع	دین از بین می رود و تعهدی باقی نمی ماند.
اقرار به وصول مهریه	اقرار زن به دریافت کامل مهریه در سند رسمی	غیرقابل رجوع	اقرار حجتی قاطع و غیرقابل انکار است (مگر با اثبات فریب/اکراه).
هبه مهریه	بخشیدن و هدیه دادن مهریه به همسر (عقد جایز)	اصولاً قابل رجوع است	مستند به ماده ۸۰۳ قانون مدنی، مگر در شرایط خاص (معوض بودن، فوت موهوب له، خروج از ملکیت، تغییر ماهیت).
بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات	بخشش مهریه در ازای رضایت مرد به طلاق، به دلیل کراهت زن	تنها در مدت عده طلاق	با رجوع زن، طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و مرد حق رجوع پیدا می کند.

نحوه و مراحل قانونی رجوع از بذل مهریه

روند قانونی رجوع از بذل مهریه، بسته به نوع بخشش و شرایط آن، متفاوت است. اما در هر صورت، نیازمند طی کردن مراحل مشخص و قانونی است.

شناسایی نوع بذل مهریه

اولین و مهمترین گام برای اقدام به رجوع از بذل مهریه، شناسایی دقیق نوع عمل حقوقی است که در زمان بخشش مهریه صورت گرفته است. همانطور که توضیح داده شد، ابراء و اقرار به وصول مهریه اصولاً غیرقابل رجوع هستند، در حالی که هبه مهریه و بذل در طلاق خلع یا مبارات (در مدت عده) قابلیت رجوع دارند. بررسی دقیق اسناد موجود (مانند سند ازدواج، هبه نامه، اقرارنامه یا گواهی طلاق) برای تعیین نوع بذل، ضروری است.

جمع آوری مدارک لازم

پس از شناسایی نوع بذل، باید مدارک مورد نیاز جمع آوری شوند. این مدارک معمولاً شامل موارد زیر است:

• سند رسمی ازدواج (قباله نکاحیه)
• سند مربوط به بخشش مهریه (مانند هبه نامه یا اقرارنامه بذل مهریه)
• کارت ملی و شناسنامه زن و مرد
• در موارد طلاق خلع و مبارات، گواهی عدم امکان سازش و سند طلاق (که نوع طلاق و مدت عده در آن قید شده باشد).
• سایر اسناد و مدارکی که ممکن است در هر پرونده خاص مورد نیاز باشد (مثلاً اثبات فریب یا عدم تحقق شرط).

مرجع قانونی برای اقدام

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای رجوع از بذل مهریه، دادگاه خانواده است. در موارد خاصی مانند رجوع از بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات، اعلام رجوع می تواند در دفتر ثبت طلاق یا دادگاه خانواده صورت گیرد.

فرآیند قضایی (برای موارد دادگاهی)

در صورتی که امکان رجوع از بذل مهریه وجود داشته باشد (مانند هبه غیرمعوض)، زن باید از طریق دادگاه خانواده اقدام کند. مراحل کلی این فرآیند عبارتند از:

1. تنظیم و ثبت دادخواست: وکیل یا خود زن باید دادخواستی با عنوان رجوع از هبه مهریه یا در صورت وجود فریب، ابطال سند بذل مهریه تنظیم و آن را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت نماید.
2. ابلاغ دادخواست: دادخواست به همراه ضمائم آن به زوج ابلاغ می شود و او ملزم به حضور در دادگاه و ارائه دفاعیات خود خواهد بود.
3. تشکیل جلسات رسیدگی: دادگاه با تشکیل جلسات متعدد، به اظهارات طرفین گوش داده و مدارک و مستندات ارائه شده را بررسی می کند. در این مرحله، زن باید دلایل و مستندات کافی برای اثبات حق رجوع خود را ارائه دهد.
4. صدور حکم دادگاه: پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم نهایی را صادر می کند. در صورت صدور حکم به نفع زن، او می تواند مجدداً مهریه خود را مطالبه کند.

نقش وکیل متخصص در این فرآیند

با توجه به پیچیدگی های حقوقی مربوط به انواع بذل مهریه و شرایط رجوع از آن، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص خانواده بسیار حائز اهمیت است. وکیل متخصص می تواند با بررسی دقیق وضعیت حقوقی زن، نوع بذل مهریه را تشخیص داده، مدارک لازم را جمع آوری کند، دادخواست مناسب را تنظیم نماید و در مراحل قضایی، از حقوق موکل خود به بهترین نحو دفاع کند. این امر به خصوص در مواردی که نیاز به اثبات فریب یا تفسیر دقیق شرایط عقد هبه است، اهمیت دوچندانی پیدا می کند.

موارد خاص و نکات مهم حقوقی

برخی از شرایط و موقعیت ها وجود دارند که مسائل حقوقی مربوط به بذل مهریه را پیچیده تر می کنند و آگاهی از آن ها برای تصمیم گیری آگاهانه ضروری است.

فریب در بذل مهریه

گاهی اوقات زن بر اثر وعده های دروغین، اغفال یا فریب از سوی مرد، اقدام به بذل مهریه خود می کند. به عنوان مثال، مرد ممکن است با وعده بهبود شرایط زندگی، عدم ازدواج مجدد یا انتقال مالی خاص، زن را به بخشش مهریه ترغیب کند اما پس از بذل مهریه، به وعده های خود عمل نکند. در چنین شرایطی، ممکن است زن بتواند دعوای ابطال سند بذل مهریه را در دادگاه خانواده مطرح کند.

امکان ابطال: ابطال سند بذل مهریه در صورت اثبات فریب امکان پذیر است. با این حال، اثبات فریب و تدلیس در دادگاه بسیار دشوار است و نیاز به ادله قوی و مستند دارد. صرف پشیمانی یا عدم تحقق وعده ها، برای اثبات فریب کافی نیست و باید قصد فریب از جانب مرد و تأثیر آن بر تصمیم زن به روشنی اثبات شود.

تفاوت فریب با عدم تحقق شرط ضمن عقد: باید فریب را از عدم تحقق شرط ضمن عقد تمییز داد. اگر زن مهریه را به شرط خاصی (مثلاً به شرط عدم خروج از کشور) بخشیده باشد و این شرط در سند مربوطه قید شده باشد، عدم تحقق آن شرط می تواند حق مطالبه مهریه را برای زن ایجاد کند. اما اگر شرطی قید نشده و صرفاً وعده هایی داده شده که محقق نشده اند، اثبات فریب سخت تر خواهد بود.

عواقب بذل مهریه (غیرقابل رجوع) برای زن

در صورتی که مهریه به صورت ابراء یا اقرار به وصول بخشیده شده باشد و امکان رجوع وجود نداشته باشد، زن به طور دائمی یک حق مالی مهم و پشتوانه مالی خود را از دست می دهد. این امر می تواند در آینده، به خصوص در صورت جدایی یا مشکلات مالی، زن را با چالش های جدی مواجه سازد. از این رو، تاکید بر اهمیت مشاوره حقوقی تخصصی پیش از هرگونه تصمیم برای بذل مهریه، ضروری است.

تأثیر بخشش مهریه بر سایر حقوق زن

در برخی موارد، بذل مهریه ممکن است در چارچوب یک توافق گسترده تر بین زوجین صورت گیرد که بر سایر حقوق زن نیز تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، زن ممکن است مهریه خود را در ازای گرفتن حق حضانت فرزند یا دریافت حق طلاق ببخشد. در این حالت، شرایط و جزئیات توافق باید به دقت در سند مربوطه قید شود تا در آینده مشکلی ایجاد نشود. رجوع از بذل مهریه در این شرایط، ممکن است بر اعتبار سایر توافقات نیز اثر بگذارد.

تفاوت بخشش مهریه با عدم مطالبه آن

باید بین بخشش مهریه و عدم مطالبه آن تفاوت قائل شد. اینکه زن برای مدت طولانی مهریه خود را مطالبه نکرده باشد، به معنای بخشیدن آن نیست. حق مطالبه مهریه، با گذشت زمان ساقط نمی شود مگر اینکه زن با یک عمل حقوقی مشخص (مانند ابراء، اقرار یا هبه) از آن چشم پوشی کرده باشد. صرف عدم مطالبه، حق زن را از بین نمی برد و او هر زمان که بخواهد می تواند برای مطالبه مهریه خود اقدام کند.

سند رجوع از بذل مهریه

برخلاف سند بذل مهریه که ممکن است در قالب هبه نامه یا اقرارنامه به صورت رسمی تنظیم شود، سند رجوع از بذل مهریه به معنای یک سند مجزا و ثبتی نیست. بلکه، رجوع از بذل مهریه، یک فرآیند حقوقی است که نتیجه آن صدور حکم قضایی یا اعلام رسمی در دفاتر ثبت طلاق است. به عبارت دیگر، زن با طی کردن مراحل قانونی و اثبات شرایط رجوع، حکمی از دادگاه دریافت می کند که به او اجازه مطالبه مجدد مهریه را می دهد و این حکم به منزله سند رجوع تلقی می شود.

نتیجه گیری

موضوع رجوع از بذل مهریه یکی از ظرائف حقوق خانواده است که نیازمند آگاهی عمیق از قوانین و رویه های قضایی است. همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، امکان رجوع از مهریه بخشیده شده به طور کامل به نوع عمل حقوقی که زن برای بخشش آن انجام داده است، بستگی دارد. در حالی که ابراء و اقرار به وصول مهریه به هیچ عنوان قابل رجوع نیستند و حق مطالبه را برای همیشه از زن سلب می کنند، هبه مهریه اصولاً قابل رجوع است، مگر در شرایط استثنایی و محدود که در ماده ۸۰۳ قانون مدنی تصریح شده است. همچنین، بذل مهریه در طلاق خلع و مبارات تنها در مدت زمان محدود عده طلاق قابل رجوع بوده و رجوع در این مورد، پیامد مهمی چون تبدیل طلاق بائن به رجعی و بازگشت حق رجوع برای زوج را در پی دارد. با توجه به پیچیدگی ها، تبعات حقوقی و ظرایف هر یک از این روش ها، تصمیم گیری در خصوص بذل مهریه یا اقدام برای رجوع از آن، بدون آگاهی کافی و مشاوره با یک وکیل متخصص و باتجربه در امور خانواده می تواند مخاطرات جدی به همراه داشته باشد. لذا توصیه می شود پیش از هرگونه اقدام، از راهنمایی های یک حقوقدان متخصص بهره مند شوید تا از تضییع حقوق خود جلوگیری نمایید و بهترین تصمیم را در راستای منافع خود اتخاذ کنید.

سوالات متداول

آیا همیشه زن حق رجوع از بذل مهریه را دارد؟

خیر، حق رجوع از بذل مهریه همیشه برای زن وجود ندارد و این امر کاملاً به نوع و شیوه بخشش مهریه بستگی دارد. در مواردی مانند ابراء و اقرار به وصول، امکان رجوع وجود ندارد.

در صورت ابراء مهریه، امکان رجوع وجود دارد؟

خیر، در صورتی که زن مهریه خود را به روش ابراء بخشیده باشد، یعنی ذمه مرد را از پرداخت مهریه بری کرده باشد، به هیچ وجه امکان رجوع از آن وجود ندارد زیرا دین مهریه ساقط شده است.

هبه مهریه چیست و آیا قابل رجوع است؟

هبه مهریه به معنای بخشیدن مهریه به عنوان هدیه به همسر است. اصولاً هبه قابل رجوع است، مگر در موارد خاصی که در ماده ۸۰۳ قانون مدنی ذکر شده، مانند معوض بودن هبه یا فوت گیرنده هبه.

اگر مهریه در طلاق خلع بخشیده شود، زن می تواند رجوع کند؟

بله، در طلاق خلع یا مبارات، زن می تواند در مدت عده طلاق از فدیه (مهریه بخشیده شده) رجوع کند. اما در این صورت، طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زن را پیدا می کند.

چگونه می توان از بذل مهریه رجوع کرد؟

نحوه رجوع بستگی به نوع بذل دارد. در مورد هبه مهریه، زن باید با ارائه دادخواست رجوع از هبه مهریه به دادگاه خانواده اقدام کند. در طلاق خلع، باید در مدت عده به دفتر طلاق یا دادگاه اعلام رجوع نماید.

آیا فریب در بذل مهریه می تواند منجر به ابطال بخشش شود؟

بله، در صورتی که زن بتواند با ارائه مستندات قوی در دادگاه اثبات کند که بر اثر فریب و تدلیس از سوی مرد اقدام به بذل مهریه کرده است، می تواند دعوای ابطال سند بذل مهریه را مطرح کند، اما اثبات آن دشوار است.

مهریه را به شرطی بخشیده ام که محقق نشده، آیا می توانم رجوع کنم؟

اگر بخشش مهریه مشروط به وقوع امری خاص بوده و این شرط در سند به صورت رسمی قید شده باشد، عدم تحقق آن شرط می تواند مبنای حقوقی برای مطالبه مجدد مهریه یا ابطال بذل باشد. این موضوع با فریب متفاوت است.

رجوع از بذل مهریه چقدر طول می کشد؟

مدت زمان فرآیند رجوع از بذل مهریه متغیر است و به عوامل مختلفی از جمله نوع بذل، پیچیدگی پرونده، مدارک و مستندات موجود، میزان همکاری طرفین، و حجم کاری دادگاه بستگی دارد. این فرآیند می تواند از چند ماه تا بیش از یک سال به طول بینجامد.