مهریه در نکاح موقت

مهریه در نکاح موقت، برخلاف عقد دائم، رُکن اصلی و شرط اساسی صحت عقد محسوب می شود و عدم تعیین آن به صراحت، منجر به بطلان عقد خواهد شد. این موضوع حقوقی پیچیدگی های خاص خود را دارد که آگاهی دقیق از آن برای طرفین ضروری است. در این نوشتار جامع، به ابعاد مختلف مهریه در ازدواج موقت، از تعریف و جایگاه آن در قانون مدنی گرفته تا نحوه مطالبه و تأثیر شرایط خاص بر آن، خواهیم پرداخت. هدف، ارائه اطلاعاتی مستند و کاربردی است تا مخاطبان با درک صحیح از حقوق و تکالیف خود، تصمیم گیری های آگاهانه ای داشته باشند.

تبیین مفهوم نکاح موقت و ارکان آن

پیش از ورود به جزئیات مهریه، درک صحیح از ماهیت نکاح موقت ضروری است. این نوع از ازدواج که در فقه شیعه به «متعه» و در قانون مدنی ایران به «نکاح منقطع» مشهور است، ویژگی های متمایزی از نکاح دائم دارد.

تعریف حقوقی و شرعی نکاح منقطع (صیغه)

نکاح موقت یک عقد شرعی و قانونی است که بر اساس آن، رابطه زوجیت برای مدت زمانی مشخص و با تعیین مهریه ای معین برقرار می شود. ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به صراحت این نوع عقد را به رسمیت شناخته و بیان می دارد: «نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد.» در فقه، هدف از این عقد، تأمین نیازهای مشروع طرفین در چارچوب شرع است، با این تفاوت که برخی حقوق و تکالیف زن و مرد در آن، نسبت به عقد دائم تعدیل شده یا اساساً وجود ندارد.

تفاوت های کلیدی نکاح موقت و دائم با تاکید بر مهریه

تفاوت های اصلی میان نکاح موقت و دائم، فراتر از جنبه زمانی آن است و شامل آثار حقوقی متعددی می شود. آگاهی از این تمایزات، به ویژه در موضوع مهریه، از اهمیت بالایی برخوردار است:

• مدت زمان: نکاح دائم فاقد محدودیت زمانی است، در حالی که نکاح موقت باید برای مدت معینی (حتی یک ساعت یا چند سال) منعقد شود.
• نفقه: در نکاح دائم، نفقه (هزینه زندگی) بر عهده مرد است، مگر اینکه زن ناشزه (نافرمان) باشد. اما در نکاح موقت، زن حق نفقه ندارد، مگر اینکه در ضمن عقد شرط شده باشد.
• ارث: در نکاح دائم، زن و مرد از یکدیگر ارث می برند. در نکاح موقت، حق ارث برای هیچ یک از زوجین وجود ندارد، مگر با توافق و شرط ضمن عقد.
• حق طلاق: در نکاح دائم، حق طلاق اصولاً با مرد است، اگرچه زن نیز می تواند با شرایطی آن را مطالبه کند. در نکاح موقت، رابطه زوجیت با پایان مدت یا بذل (بخشیدن) مدت از سوی مرد به اتمام می رسد و طلاق به مفهوم رایج آن مطرح نیست.
• جایگاه مهریه: این مهم ترین تفاوت است که در ادامه به تفصیل به آن می پردازیم. در نکاح دائم، مهریه فرع عقد است، اما در نکاح موقت، رکن اصلی و شرط صحت عقد محسوب می شود.

شروط اساسی صحت عقد موقت

برای اینکه یک عقد نکاح موقت از نظر قانونی و شرعی صحیح و معتبر باشد، رعایت شروطی اساسی الزامی است:

1. تعیین مدت: همان طور که ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی تصریح دارد، باید مدت زمان عقد به صورت کاملاً مشخص و معین تعیین شود. این مدت می تواند از چند دقیقه تا چندین سال متغیر باشد.
2. تعیین مهریه: این شرط، سنگ بنای صحت عقد موقت است. مهریه باید به طور صریح و دقیق در زمان اجرای عقد تعیین گردد و هرگونه ابهام یا عدم ذکر آن، موجب بطلان عقد می شود.
3. رضایت طرفین: عقد باید با رضایت کامل و بدون هیچ گونه اجبار یا اکراه از سوی زن و مرد واقع شود.
4. عدم وجود موانع شرعی: مانند محرمیت نسبی، رضاعی (شیری) یا سببی که مانع از ازدواج دائم نیز می شود.

جایگاه محوری مهریه در نکاح موقت: شرط صحت یا فرع عقد؟

مهم ترین جنبه متمایز کننده مهریه در نکاح موقت، نقش رکنی آن است. این ویژگی مهریه در نکاح منقطع، آن را از مهریه در نکاح دائم کاملاً جدا می کند و پیامدهای حقوقی متفاوتی به دنبال دارد.

رکنیت مهریه در نکاح موقت (ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی)

در نکاح موقت، مهریه صرفاً یک حق مالی برای زن نیست، بلکه جزء لاینفک و اساسی ترین رکن عقد محسوب می شود. ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: «در نکاح منقطع، عدم ذکر مهر در عقد موجب بطلان است.» این بدان معناست که اگر هنگام جاری شدن صیغه موقت، مهریه ای تعیین نگردد، یا مهریه تعیین شده به قدری مبهم و نامعین باشد که قابلیت تملک و ارزش مالی نداشته باشد، کل عقد از ابتدا باطل و بی اعتبار خواهد بود. این رویکرد، در تضاد کامل با نکاح دائم است که در آن، حتی بدون تعیین مهریه، عقد صحیح است و زن مستحق مهرالمثل خواهد شد.

پیامدهای حقوقی عدم تعیین مهریه در عقد موقت

عدم رعایت رکنیت مهریه در نکاح موقت، پیامدهای حقوقی جدی و جبران ناپذیری به دنبال دارد که برای طرفین باید شفاف باشد:

• بطلان عقد: اصلی ترین پیامد، بطلان عقد از همان لحظه انعقاد است. به این معنا که هیچ گونه رابطه زوجیت قانونی و شرعی برقرار نشده و تمام آثار حقوقی مترتب بر ازدواج، از بین می رود.
• تعیین مهریه باطل یا مجهول: اگر مهریه ای تعیین شود که ذاتاً ارزش مالی ندارد (مثل یک توهم) یا به قدری مجهول است که نمی توان آن را مشخص کرد (مثلاً «مقداری پول» بدون تعیین مبلغ)، عقد باطل خواهد بود. مهریه باید مالیت داشته و قابل تملک باشد (ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی).
• شرط عدم پرداخت/دریافت مهریه: در صورتی که طرفین ضمن عقد موقت، شرط کنند که مهریه ای پرداخت یا دریافت نشود، این شرط به دلیل مخالفت با ذات عقد موقت، موجب بطلان کل عقد خواهد شد. زیرا مهریه در این نوع نکاح، جزء جدایی ناپذیر آن است و نمی توان آن را حذف کرد.

برخلاف نکاح دائم که مهریه جنبه فرعی دارد و عدم تعیین آن به صحت عقد لطمه نمی زند، در نکاح موقت، مهریه رکن اصلی است و اگر به درستی تعیین نشود، عقد باطل خواهد بود.

میزان مهریه در نکاح موقت: توافق آزادانه و شرایط مالیت

یکی از باورهای غلط رایج درباره مهریه در نکاح موقت این است که باید مبلغ آن ناچیز باشد یا صرفاً به صورت وجه نقد تعیین گردد. در حقیقت، قانون در این زمینه انعطاف پذیری بالایی را برای طرفین قائل شده است.

اصل آزادی طرفین در تعیین میزان و نوع مهریه

ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی ایران به صراحت بیان می کند: «هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد می توان مهر قرار داد.» این ماده نشان دهنده آزادی کامل زن و مرد در تعیین مبلغ یا نوع مهریه در نکاح موقت است. به این معنا که هیچ سقف یا کفی برای مهریه تعیین نشده و می تواند هر مالی باشد که دارای ارزش اقتصادی است. این مال می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سکه طلا (بهار آزادی، طرح قدیم یا جدید)
• طلا (مثلاً چند مثقال طلای ۲۴ عیار)
• وجه نقد (ریالی یا ارز خارجی)
• ملک (یک واحد آپارتمان، قطعه زمین)
• خودرو
• حتی یک شاخه گل، به شرطی که هر دو طرف بر سر آن توافق کنند و ارزش مالی داشته باشد.

بنابراین، این تصور که مهریه موقت باید اندک یا نقدی باشد، فاقد وجاهت قانونی است. مهم، توافق طرفین بر سر یک مال معین و دارای ارزش است.

شرایط مالیت مهریه و رفع تصورات غلط رایج

شرط اصلی مهریه، همان طور که گفته شد، مالیت داشتن و قابلیت تملک آن است. به عنوان مثال، اگر مهریه را «پرواز به ماه» تعیین کنند، به دلیل عدم قابلیت تملک، این مهریه باطل و در نتیجه عقد نیز باطل خواهد شد. همچنین، مهریه باید مشخص باشد؛ مثلاً «یک واحد مسکونی» بدون تعیین آدرس و مشخصات، مجهول بوده و عقد را باطل می کند.

در مورد صیغه های کوتاه مدت، از جمله صیغه ساعتی یا روزانه، نیز همین قاعده جاری است. حتی برای یک صیغه چند ساعته، تعیین یک مبلغ جزئی مهریه (مانند چند هزار تومان) برای صحت عقد حیاتی است و بدون آن، عقد باطل خواهد بود.

به روزرسانی مهریه ریالی در نکاح موقت

در صورتی که مهریه به صورت وجه نقد (ریالی) تعیین شده باشد و سال ها از تاریخ عقد بگذرد، ممکن است ارزش واقعی آن به دلیل تورم به شدت کاهش یابد. در این خصوص، رویه قضایی و تبصره ای که به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی الحاق شده است، این امکان را فراهم می کند که مهریه ریالی بر اساس شاخص بانک مرکزی، به نرخ روز تعدیل و مطالبه شود. این امر هم در نکاح دائم و هم در نکاح موقت (پس از اثبات صحت عقد و تعیین مهریه) قابلیت اعمال دارد و حقوق زن را در برابر کاهش ارزش پول ملی حفظ می کند.

نحوه تعیین و مستندسازی مهریه در نکاح موقت (از اجرای صیغه تا سند)

برای اطمینان از اعتبار مهریه و جلوگیری از اختلافات آتی، نحوه تعیین و ثبت آن اهمیت ویژه ای دارد.

اهمیت ذکر صریح مهریه در زمان اجرای صیغه

مهریه باید به صورت کاملاً شفاهی و صریح در زمان اجرای صیغه (چه توسط عاقد و چه توسط خود زن و مرد) ذکر شود. به عنوان مثال، زن باید بگوید: «خودم را به مدت معین و با مهریه [مثلاً] پنج سکه بهار آزادی به ازدواج تو درآوردم» و مرد نیز باید این پیشنهاد را بپذیرد. هرگونه ابهام، سکوت یا ذکر نکردن مهریه، همان طور که پیشتر گفته شد، عقد را باطل می کند. توصیه می شود این تعیین مهریه با حضور حداقل دو شاهد عادل صورت گیرد.

اعتبار سند رسمی (صیغه نامه) و موارد اجباری ثبت

هرچند ثبت نکاح موقت در دفاتر رسمی ازدواج به طور کلی اختیاری است، اما داشتن سند رسمی یا «صیغه نامه» معتبر، مزایای حقوقی فراوانی دارد و اعتبار اثباتی بالایی در مراجع قضایی ایجاد می کند. قانون در ماده ۲۱ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، ثبت نکاح موقت را در سه حالت اجباری دانسته است:

1. باردار شدن زن: در صورتی که زن در دوران عقد موقت باردار شود، ثبت ازدواج موقت اجباری است.
2. توافق طرفین: اگر زن و مرد بر سر ثبت عقد موقت توافق کرده باشند.
3. شرط ضمن عقد: چنانچه ضمن عقد موقت، شرط شده باشد که عقد به ثبت رسمی برسد.

ثبت رسمی در دفاتر ازدواج، از بروز بسیاری از اختلافات و دشواری های اثبات مهریه جلوگیری می کند و سندیت آن در دادگاه، قطعیت بیشتری دارد.

صیغه نامه عادی و چالش های اثبات مهریه

در مواردی که نکاح موقت به صورت رسمی ثبت نشده و تنها یک سند عادی (مثل دست نوشته یا فرم چاپی غیررسمی) وجود دارد، اثبات مهریه در دادگاه دشوارتر اما امکان پذیر است. زن برای مطالبه مهریه در این شرایط باید به دادگاه خانواده مراجعه کرده و با استناد به دلایل و مدارک زیر، صحت عقد و میزان مهریه را اثبات کند:

• اقرار مرد: اگر مرد به صحت عقد و میزان مهریه اقرار کند.
• شهادت شهود: شهادت افرادی که در زمان جاری شدن صیغه یا در جریان تعیین مهریه بوده اند.
• اسناد و مدارک کتبی: هرگونه دست نوشته، پیامک، ایمیل یا مکاتبات دیگری که دال بر تعیین مهریه و عقد باشد.
• امارات و قرائن: شواهد و نشانه هایی که صحت ادعای زن را تقویت کند.

فقدان سند رسمی، روند دادرسی را طولانی تر کرده و اثبات دعاوی را پیچیده تر می سازد.

ضمانت اجراهای قانونی برای عدم پرداخت مهریه در نکاح موقت

پس از تعیین مهریه و صحت عقد موقت، مهریه در حکم دین بر عهده مرد قرار می گیرد و زن حق مطالبه آن را دارد. عدم پرداخت مهریه، ضمانت اجراهای قانونی خاص خود را دارد که مشابه مهریه در نکاح دائم است.

تمایز میان عدم تعیین و عدم پرداخت مهریه

تکرار این نکته ضروری است که «عدم تعیین مهریه» به بطلان عقد موقت منجر می شود، اما اگر مهریه به صورت صحیح تعیین شده باشد و مرد صرفاً از «پرداخت آن» خودداری کند، عقد همچنان صحیح و معتبر است و زن حق کامل مطالبه مهریه خود را خواهد داشت. در این حالت، زن می تواند از طرق قانونی برای وصول مهریه اقدام کند.

روش های مطالبه مهریه: از ثبت تا دادگاه

نحوه مطالبه مهریه در صیغه موقت، بسته به رسمی بودن یا عادی بودن صیغه نامه متفاوت است:

1. برای صیغه رسمی (ثبت شده):
   • زن ابتدا می تواند از طریق اداره ثبت اسناد و املاک محل وقوع عقد، درخواست صدور اجراییه برای مطالبه مهریه کند. اداره ثبت پس از استعلام و احراز هویت، اجراییه صادر کرده و به مرد ابلاغ می کند تا ظرف ۱۰ روز مهریه را پرداخت کند یا اموال خود را معرفی نماید.
   • در صورت عدم حصول نتیجه از طریق اداره ثبت، زن می تواند با ارائه استعلام از این اداره، دادخواست مطالبه مهریه را مستقیماً در دادگاه خانواده ثبت کند.
2. برای صیغه عادی (ثبت نشده):
   • در این حالت، زن مستقیماً باید به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم کند. اثبات صحت عقد و تعیین مهریه در این مرحله، بر عهده زن است و همان طور که گفته شد، می تواند از شهود، اقرار مرد، صیغه نامه عادی و سایر مدارک استفاده کند.

حق حبس و توقیف اموال در مهریه نکاح موقت

قانون گذار برای تضمین حق مهریه زن، ضمانت اجراهایی را در نظر گرفته است. بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴:

• اگر مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن باشد، زن می تواند در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار (ناتوانی مالی) مرد، علاوه بر توقیف اموال مرد، تقاضای جلب و حبس مرد را نیز داشته باشد. مرد تنها با اثبات اعسار، پرداخت مهریه یا جلب رضایت زن می تواند از حبس رهایی یابد.
• اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد، برای بخش مازاد بر این سقف، زن حق جلب و حبس مرد را ندارد. در این حالت، تنها راه مطالبه مازاد، معرفی اموال مرد و توقیف آن ها از طریق اجرای احکام دادگاه است.

شرایط معافیت مرد از حبس بابت مهریه

مرد در سه حالت می تواند از حبس به دلیل عدم پرداخت مهریه رهایی یابد:

1. اثبات اعسار: اگر مرد بتواند در دادگاه ثابت کند که توانایی مالی برای پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارد، دادگاه حکم به اعسار او صادر کرده و مهریه را تقسیط می کند.
2. پرداخت مهریه: مرد با پرداخت کامل مهریه یا قسط های آن، از حبس رها می شود.
3. جلب رضایت زن: در صورت توافق با زن و جلب رضایت او (مثلاً با بخشش بخشی از مهریه یا اعطای مهلت)، مرد از حبس معاف خواهد شد.

تأثیر شرایط خاص بر مهریه در نکاح موقت

برخی شرایط خاص می توانند بر میزان تعلق مهریه در نکاح موقت تأثیر بگذارند که آگاهی از آن ها اهمیت دارد.

فسخ یا بذل مدت قبل و بعد از نزدیکی

فسخ عقد به معنای بر هم زدن عقد به دلایل قانونی است و بذل مدت به معنای بخشیدن باقی مانده مدت عقد موقت از سوی مرد است. این موارد تأثیر متفاوتی بر مهریه دارند:

• فسخ یا بذل مدت قبل از نزدیکی: بر اساس ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی، «در نکاح منقطع، هرگاه شوهر قبل از نزدیکی تمام مدت نکاح را بذل کند، زن مستحق نصف مهر است.» این حکم برای فسخ عقد قبل از نزدیکی نیز صادق است و زن مستحق نیمی از مهریه تعیین شده خواهد بود.
• فسخ یا بذل مدت بعد از نزدیکی: در صورتی که پس از نزدیکی، عقد فسخ شود یا مرد باقی مانده مدت را بذل کند، زن مستحق تمام مهریه تعیین شده خواهد بود.

ابطال عقد و عدم تعلق مهریه

ابطال عقد با فسخ متفاوت است. ابطال به معنای این است که عقد از همان ابتدا به دلیل عدم رعایت شروط اساسی (مثلاً عدم تعیین مهریه) باطل بوده و هرگز رابطه زوجیت صحیح برقرار نشده است. در چنین مواردی، هیچ مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد. تنها ممکن است در صورت نزدیکی، زن مستحق اجرت المثل (مبلغی بابت استفاده از وی) شود که با مهریه تفاوت دارد.

امکان تقسیط مهریه در نکاح موقت

یکی از سوالات پرتکرار، امکان تقسیط مهریه در صیغه موقت است. پاسخ مثبت است. اگر مرد پس از صدور حکم مهریه، توانایی پرداخت یکجای آن را نداشته باشد و بتواند در دادگاه اعسار خود را (یعنی ناتوانی مالی) ثابت کند، دادگاه مهریه را بر اساس توانایی مالی او تقسیط خواهد کرد. این حکم در نکاح موقت نیز مانند نکاح دائم جاری است.

عدم سکونت مشترک و حق مهریه

برخی تصور می کنند که عدم زندگی مشترک زیر یک سقف یا عدم تمکین زن، ممکن است بر حق مهریه در نکاح موقت تأثیر بگذارد. این تصور صحیح نیست. در نکاح موقت، به دلیل عدم وجود نفقه، مفهوم تمکین به معنای رایج آن در نکاح دائم (که بر تعلق نفقه تأثیرگذار است) مطرح نیست. بنابراین، عدم سکونت مشترک یا عدم تمکین زن، به هیچ وجه مانع دریافت مهریه او نخواهد بود، مشروط بر اینکه عقد و مهریه به درستی تعیین شده باشد.

فرایند مطالبه مهریه و مدارک مورد نیاز

برای شروع فرایند مطالبه مهریه در دادگاه، جمع آوری مدارک لازم و طی مراحل قانونی اهمیت دارد.

مدارک ضروری برای طرح دعوی

برای طرح دعوی مطالبه مهریه در دادگاه خانواده، مدارک زیر معمولاً مورد نیاز است:

• صیغه نامه: اعم از رسمی (دفترچه ای) یا عادی (دست نویس یا چاپی) که در آن مهریه قید شده باشد.
• شناسنامه و کارت ملی: زن (خواهان) و در صورت امکان، کپی شناسنامه و کارت ملی مرد (خوانده).
• وکالت نامه: در صورتی که زن برای پیگیری امور خود از وکیل دادگستری استفاده می کند.
• هرگونه اسناد و مدارک مثبته: از جمله پیامک، ایمیل، فیش های واریزی یا شهادت شهود که می تواند به اثبات صحت عقد و میزان مهریه کمک کند (مخصوصاً در صیغه عادی).

مراحل کلی طرح دعوی در دادگاه خانواده

فرایند کلی مطالبه مهریه از طریق دادگاه، شامل مراحل زیر است:

1. تکمیل فرم دادخواست: زن (یا وکیل او) با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی الکترونیک، دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و ثبت می کند.
2. ارسال دادخواست: دادخواست از طریق سامانه عدل ایران به دادگاه خانواده صالح ارسال می شود.
3. ابلاغ به خوانده: دادگاه، وقت رسیدگی را به طرفین ابلاغ می کند.
4. جلسه رسیدگی: طرفین (یا وکلای آن ها) در دادگاه حاضر شده و دفاعیات خود را ارائه می دهند. در صورت لزوم، شهود احضار می شوند و مدارک بررسی می گردند.
5. صدور رأی: پس از بررسی شواهد و مستندات، دادگاه رأی مقتضی را صادر می کند.
6. اجرای حکم: در صورت محکومیت مرد، حکم به اجرای احکام فرستاده شده و زن می تواند برای توقیف اموال یا جلب مرد (تا سقف قانونی) اقدام کند.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص در مهریه نکاح موقت

موضوع مهریه در نکاح موقت، با توجه به تفاوت های بنیادین آن با نکاح دائم و پیچیدگی های حقوقی خاص خود، نیازمند دقت و آگاهی کامل است. رویه قضایی کشور در این زمینه نیز ممکن است در جزئیات تفاوت هایی داشته باشد که از عهده افراد عادی خارج است.

پیچیدگی های حقوقی و رویه قضایی

قوانین مربوط به خانواده و نکاح، دارای جزئیات و تبصره های فراوانی است که می تواند سردرگمی ایجاد کند. یک اشتباه کوچک در تعیین مهریه، ثبت آن، یا نحوه مطالبه، می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. علاوه بر این، رویه قضایی و تفسیر قضات از قوانین، در برخی موارد می تواند متفاوت باشد و نیاز به درک عمیق تری از نظام حقوقی دارد.

به همین دلایل، مشاوره با یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه نکاح موقت، قویاً توصیه می شود. یک وکیل کارآزموده می تواند:

• به شما در تعیین صحیح مهریه و تنظیم صیغه نامه (عادی یا رسمی) کمک کند تا از بطلان عقد جلوگیری شود.
• در صورت بروز اختلاف، شما را در مراحل اثبات عقد و مطالبه مهریه یاری رساند.
• مدارک لازم را به درستی جمع آوری و تنظیم کند.
• روند دادرسی را تسریع کرده و از اتلاف وقت و هزینه های اضافی جلوگیری کند.
• بهترین راهکارهای قانونی را برای دفاع از حقوق شما ارائه دهد.

سوالات متداول

اگر در عقد موقت مهریه تعیین نشود، عقد چه حکمی دارد؟

در نکاح موقت، تعیین مهریه یک رکن اساسی و شرط صحت عقد است. بنابراین، اگر در زمان جاری شدن عقد موقت، مهریه ای به صراحت تعیین نشود، عقد از اساس باطل و بی اعتبار خواهد بود و هیچ گونه رابطه زوجیت شرعی و قانونی برقرار نمی گردد.

آیا مهریه صیغه موقت مانند دائم قابلیت تقسیط دارد؟

بله، در صورتی که مرد توانایی مالی برای پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد و بتواند اعسار خود را در دادگاه به اثبات برساند، دادگاه می تواند مهریه را به صورت اقساطی تعیین کند. این حکم هم در نکاح دائم و هم در نکاح موقت جاری است.

تفاوت اجرت المثل و مهریه در صیغه چیست؟

مهریه مالی است که با توافق طرفین در زمان عقد تعیین می شود و زن به محض جاری شدن عقد مالک آن می گردد. اما اجرت المثل مبلغی است که در شرایط خاص (مثلاً باطل بودن عقد و نزدیکی صورت گرفته یا انجام کارهایی که شرعاً بر عهده زن نبوده و به دستور مرد انجام شده) به عنوان دستمزد و جبران زحمات به زن تعلق می گیرد و با مهریه تفاوت ماهوی دارد.

آیا می توان برای مهریه در صیغه، سکه بهار آزادی تعیین کرد؟

بله، قانون هیچ محدودیتی در نوع مهریه تعیین نکرده است، به شرطی که مالیت داشته و قابل تملک باشد. سکه بهار آزادی نیز از مصادیق مال دارای ارزش است و می توان آن را به عنوان مهریه در نکاح موقت تعیین کرد.

آیا بدون ثبت رسمی عقد موقت می توان مهریه را مطالبه کرد؟

بله، مطالبه مهریه در عقد موقت ثبت نشده نیز امکان پذیر است، اما زن باید صحت عقد و میزان مهریه را با دلایل و شواهد محکمه پسند مانند شهادت شهود، اقرار مرد یا اسناد کتبی دیگر در دادگاه خانواده به اثبات برساند.

اگر مدت عقد تمام شود، همچنان می توان مهریه را مطالبه کرد؟

بله، پایان مدت عقد موقت به معنای پایان حق مطالبه مهریه نیست. مهریه به محض جاری شدن عقد بر ذمه مرد قرار می گیرد و زن می تواند تا سال ها پس از اتمام مدت نیز آن را مطالبه کند، تا زمانی که مرور زمان قانونی برای دعاوی مالی سپری نشده باشد.

اگر قبل از تاریخ عقد یا نزدیکی، آقا ازدواج را به هم بزند، آیا مهریه تعلق می گیرد؟

اگر عقد موقت صحیحاً واقع شده باشد و مرد قبل از نزدیکی، مدت عقد را بذل کند یا عقد به دلایل قانونی فسخ شود، زن مستحق نصف مهریه خواهد بود (طبق ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی). اگر اساساً عقد منعقد نشده باشد، مهریه ای تعلق نمی گیرد.

آیا زندگی نکردن زیر یک سقف (مانند دوران عقد) مانع دریافت مهریه در صیغه موقت است؟

خیر، در نکاح موقت، حق مهریه زن با زندگی نکردن زیر یک سقف یا عدم تمکین از بین نمی رود. این موضوع برخلاف نکاح دائم است که عدم تمکین می تواند بر حق نفقه زن تأثیر بگذارد، اما بر حق مهریه نیز تأثیری ندارد. در صیغه موقت، نفقه به زن تعلق نمی گیرد مگر با شرط ضمن عقد، بنابراین عدم سکونت مشترک مانع مطالبه مهریه نخواهد شد.

آیا مهریه ریالی در عقد موقت (با گذشت سال ها) به روز می شود؟

بله، همانند مهریه در نکاح دائم، اگر مهریه به صورت وجه نقد (ریالی) تعیین شده باشد، با گذشت زمان و کاهش ارزش پول، زن می تواند از دادگاه درخواست کند که مهریه بر اساس شاخص بانک مرکزی و به نرخ روز محاسبه و پرداخت شود.

آیا مهریه صیغه (حتی با بچه دار شدن) تفاوتی با مهریه عقد دائم از نظر مطالبه دارد؟

خیر، از نظر حق مطالبه و ضمانت اجراهای قانونی (مانند توقیف اموال یا جلب مرد تا سقف قانونی)، مهریه در نکاح موقت، حتی در صورت فرزنددار شدن، تفاوتی با مهریه در عقد دائم ندارد. تنها تفاوت در رکنیت مهریه و نحوه اثبات عقد (در صورت عدم ثبت رسمی) است.

اگر مرد اموالش را به نام دیگران زده باشد، چطور می توان مهریه را مطالبه کرد؟

در صورتی که مرد به قصد فرار از پرداخت مهریه، اموال خود را به نام دیگران منتقل کرده باشد، زن می تواند با طرح دعوی «ابطال معامله به قصد فرار از دین» در دادگاه، خواستار ابطال آن معاملات شود. اثبات این موضوع نیازمند ارائه مدارک و مستندات کافی است که معمولاً نیازمند کمک وکیل متخصص است.

جمع بندی: تصمیم آگاهانه، حقوقی پایدار

نکاح موقت یا صیغه، به عنوان یکی از اشکال قانونی ازدواج در ایران، دارای ظرافت های حقوقی خاصی است که به ویژه در مورد مهریه، اهمیت حیاتی پیدا می کند. در این مقاله به وضوح تبیین شد که مهریه، ستون اصلی صحت نکاح موقت است و عدم تعیین صریح و صحیح آن، به بطلان کامل عقد می انجامد. برخلاف تصورات رایج، مهریه در این نوع عقد می تواند هر مال باارزشی باشد و هیچ سقف و کفی ندارد.

آگاهی از حقوق و تکالیف مربوط به مهریه، از نحوه تعیین و ثبت آن گرفته تا روش های مطالبه و ضمانت اجراهای قانونی، برای هر دو طرف، زن و مرد، ضروری است. همچنین، تأثیر شرایط خاصی مانند فسخ یا بذل مدت، ابطال عقد و حتی عدم سکونت مشترک بر مهریه، به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت.

پیچیدگی های قوانین خانواده و رویه های قضایی، لزوم مشاوره با وکلای متخصص را دوچندان می کند تا از تضییع حقوق و اتلاف وقت و هزینه جلوگیری شود. در نهایت، اتخاذ تصمیمات آگاهانه بر پایه دانش حقوقی، می تواند به استحکام روابط و جلوگیری از اختلافات ناخواسته در حوزه مهریه نکاح موقت کمک شایانی کند.