نمونه دادخواست استرداد هدایای دوران عقد: راهنمای کامل حقوقی و نکات کلیدی

استرداد هدایای دوران عقد به واسطه عدم تحقق زندگی مشترک یا پایان رابطه زوجیت، امری است که نیازمند شناخت دقیق تفاوت آن با هدایای دوران نامزدی و استناد به قواعد هبه در قانون مدنی است. این موضوع حقوقی ظرایف خاص خود را دارد که عدم آگاهی از آن می تواند روند قضایی را پیچیده کند و مانع از احقاق حق شود.

در روابط زوجین، اهدای هدایا در مراحل مختلف آشنایی، نامزدی و عقد نکاح، رسم متداولی است. اما زمانی که این روابط به دلایل گوناگون به سرانجام مطلوب نرسد و وصلت به هم بخورد، مسئله استرداد این هدایا به یکی از چالش های حقوقی جدی تبدیل می شود. بسیاری از افراد به اشتباه هدایای دوران نامزدی و عقد را یکسان می پدانند، در حالی که قانون مدنی ایران، احکام متفاوتی برای هر یک از این دوران قائل شده است. هدف این مقاله، ارائه راهنمایی جامع و تخصصی برای افرادی است که قصد دارند هدایای رد و بدل شده در دوران عقد (پس از جاری شدن صیغه نکاح و قبل از شروع زندگی مشترک رسمی یا دخول) را مسترد کنند. ما به طور دقیق تفاوت های حقوقی این دو دوره را تبیین می کنیم، شرایط قانونی استرداد بر اساس قواعد هبه را تشریح می نماییم و یک نمونه دادخواست و اظهارنامه کاربردی برای این شرایط ارائه خواهیم داد تا مخاطبان قادر به پیگیری حقوقی صحیح و موفقیت آمیز باشند.

تمایز حقوقی هدایای دوران نامزدی و دوران عقد: چرا این تفکیک حیاتی است؟

یکی از مهم ترین ابهامات در دعاوی مربوط به استرداد هدایا، عدم تفکیک صحیح میان دوران نامزدی و دوران عقد است. این دو دوره، با وجود شباهت های عرفی، از نظر حقوقی کاملاً متمایز هستند و هر کدام تابع قوانین خاص خود می باشند. شناخت این تمایز، کلید اصلی برای طرح دعوای صحیح و موفقیت آمیز است.

هدایای دوران نامزدی: حاکمیت مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ قانون مدنی

دوران نامزدی به دوره ای اطلاق می شود که پیش از جاری شدن عقد نکاح رسمی بین دو نفر جریان دارد. در این مرحله، طرفین تنها «وعده ازدواج» به یکدیگر داده اند و هنوز رابطه زوجیت به معنای قانونی آن برقرار نشده است. هدایایی که در این دوره به یکدیگر یا خانواده هایشان داده می شود، مشمول مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ قانون مدنی است. ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی صراحتاً بیان می دارد: «هر یک از نامزدها می تواند در صورت به هم خوردن وصلت منظور، هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند و اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتاً نگاه داشته می شود؛ مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.» این ماده تأکید بر آن دارد که هدایا به شرط «به هم خوردن وصلت منظور» قابل استرداد هستند. به این ترتیب، چنانچه وصلت بنا به دلایلی محقق نشود، دهنده هدیه می تواند عین هدایا را (در صورتی که موجود باشد) و یا قیمت آن دسته از هدایا را که «عادتاً نگاه داشتنی» هستند (مانند طلا، جواهرات و ساعت)، مطالبه کند. با این حال، اگر عین هدیه بدون تقصیر طرف مقابل تلف شده باشد، امکان مطالبه قیمت نیز وجود ندارد.

همچنین، طبق ماده ۱۰۳۸ قانون مدنی، اگر بهم خوردن وصلت به دلیل فوت یکی از نامزدها باشد، قیمت هدایا قابل مطالبه نیست، مگر اینکه عین هدیه موجود باشد. این امر نشان دهنده رویکرد حمایتی قانون گذار در قبال وراث و محدود کردن مسئولیت آن ها در شرایط خاص است.

هدایای دوران عقد: قواعد هبه در قانون مدنی

دوران عقد با جاری شدن صیغه نکاح آغاز می شود و تا پیش از شروع زندگی مشترک رسمی یا دخول ادامه می یابد. در این دوره، برخلاف دوران نامزدی، رابطه زوجیت به صورت رسمی و قانونی برقرار شده است. به همین دلیل، هدایایی که در این مرحله بین زوجین رد و بدل می شود، دیگر تابع مقررات دوران نامزدی (مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ ق.م) نیست، بلکه مشمول قواعد «هبه» در قانون مدنی (ماده ۷۹۵ به بعد) است. این تفاوت در ماهیت حقوقی، تغییرات اساسی در شرایط استرداد هدایا ایجاد می کند.

اصلی ترین دلیل عدم کاربرد مستقیم مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ در دوران عقد این است که هدف اصلی این مواد، جبران خسارت ناشی از عدم تحقق وصلت منظور در دوره پیش از عقد است؛ در حالی که در دوران عقد، وصلت منظور (نکاح) به مرحله اجرا درآمده و رابطه زوجیت برقرار شده است، هرچند ممکن است زندگی مشترک هنوز آغاز نشده باشد. بنابراین، برای استرداد هدایا در این مرحله، باید به سراغ احکام مربوط به هبه رفت.

تحلیل حقوقی هبه در دوران عقد: اساس استرداد هدایا

همان طور که اشاره شد، هدایای مبادله شده در دوران عقد، از منظر حقوقی غالباً در قالب «هبه» یا بخشش قرار می گیرند. درک دقیق مفهوم هبه و شرایط رجوع از آن، برای هرگونه اقدام قانونی جهت استرداد این هدایا، ضروری است.

مفهوم هبه در قانون مدنی ایران

هبه به معنای بخشش رایگان مالی به دیگری است. ماده ۷۹۵ قانون مدنی ایران هبه را این گونه تعریف می کند: «هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجاناً به کس دیگری تملیک می کند.» در هبه سه رکن اصلی وجود دارد: واهب (دهنده هدیه)، متهب (گیرنده هدیه) و عین موهوبه (خود هدیه). برای تحقق هبه، علاوه بر ایجاب و قبول، قبض یا دریافت هدیه توسط متهب نیز شرط است. به عبارت دیگر، تا زمانی که گیرنده، هدیه را دریافت نکرده باشد، عقد هبه کامل نمی شود. در روابط زوجین در دوران عقد، هدایایی که از سوی مرد به زن (مانند طلا، جواهرات) یا از سوی زن به مرد (مانند ساعت، لباس گران قیمت) داده می شود، معمولاً با قصد تبرع و بدون هیچ عوض و شرط خاصی صورت می گیرد و از نوع هبه مطلق یا غیرمعوض به شمار می آید.

حق رجوع از هبه (ماده ۸۰۳ قانون مدنی)

یکی از مهم ترین ویژگی های عقد هبه در قانون مدنی ایران، حق رجوع واهب از هبه است. مطابق با ماده ۸۰۳ قانون مدنی: «بعد از قبض نیز واهب می تواند با بقای عین موهوبه از هبه رجوع کند، مگر در موارد ذیل:» این ماده به واهب (دهنده هدیه) این امکان را می دهد که حتی پس از اینکه گیرنده هدیه را دریافت کرده است، در صورت باقی بودن عین هدیه، از هبه خود رجوع کرده و هدیه را پس بگیرد. این حق، یک حق قانونی برای دهنده هدیه است که به او اجازه می دهد تصمیم اولیه خود را تغییر دهد و مال بخشیده شده را پس بگیرد. با این حال، این حق مطلق نبوده و استثنائاتی دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم.

اهمیت عین موهوبه یا همان خود هدیه در اینجا بسیار بالاست. تنها در صورتی که عین هدیه موجود و قابل بازپس گیری باشد، امکان رجوع از هبه وجود دارد. اگر هدیه از بین رفته باشد یا تغییر ماهیت داده باشد، رجوع از هبه به عین آن ممکن نخواهد بود.

موارد استثنائی عدم امکان رجوع از هبه

قانون مدنی در ماده ۸۰۳ به صراحت چهار مورد را ذکر می کند که واهب نمی تواند از هبه رجوع کند. این موارد عبارتند از:

1. در صورتی که متهب (گیرنده هدیه) پدر، مادر یا اولاد واهب (دهنده هدیه) باشد:

   اگر هدیه به پدر، مادر یا فرزندان دهنده داده شده باشد، حتی با وجود عین موهوبه، واهب حق رجوع ندارد. این استثنا برای تحکیم روابط خویشاوندی نزدیک وضع شده است.

2. در صورتی که هبه معوض بوده و عوض آن هم داده شده باشد:

   اگر هدیه در ازای دریافت یک مال دیگر یا انجام یک خدمت معین صورت گرفته باشد (هبه معوض)، و آن مال یا خدمت نیز توسط متهب تسلیم یا انجام شده باشد، واهب دیگر نمی تواند از هبه خود رجوع کند. به عنوان مثال، اگر مرد طلایی به زن هدیه دهد و زن نیز در ازای آن هدیه ای ارزشمند به مرد بدهد، در صورت تسلیم هر دو عوض، رجوع از هبه ممکن نیست.

3. در صورتی که عین موهوبه از بین رفته باشد یا تغییر جوهری در آن حاصل شده باشد:

   اگر خود هدیه از بین رفته باشد (مانند تلف شدن یک قطعه طلا) یا به گونه ای تغییر ماهیت داده باشد که دیگر ماهیت اولیه خود را نداشته باشد (مانند آب شدن طلا و تبدیل آن به شمش یا ساختن زیوری جدید)، رجوع از هبه نسبت به عین ممکن نیست. در این حالت، صرفاً در صورت اثبات تعدی یا تفریط متهب (گیرنده) در نگهداری از هدیه، ممکن است بتوان مطالبه قیمت آن را مطرح کرد.

4. در صورتی که متهب (گیرنده) مال موهوبه را به ملکیت دیگری درآورده باشد:

   اگر گیرنده هدیه، آن را به شخص دیگری فروخته، هبه کرده یا به هر نحو دیگری از مالکیت خود خارج کرده باشد، دهنده دیگر نمی تواند از هبه رجوع کند. زیرا عین مال در مالکیت متهب نیست تا بتواند آن را مسترد کند. در این شرایط نیز، تنها در صورت اثبات سوء نیت یا تقصیر متهب در فروش یا انتقال غیرضروری مال، ممکن است بتوان مطالبه قیمت را مطرح کرد.

تفاوت اصلی هدایای دوران نامزدی و عقد در این است که در دوران نامزدی، انگیزه اهدای هدیه، تحقق وصلت است و با به هم خوردن وصلت، حق استرداد ایجاد می شود. اما در دوران عقد، با برقراری رابطه زوجیت، انگیزه هبه تقویت شده و استرداد فقط بر اساس قواعد کلی رجوع از هبه و با رعایت استثنائات آن امکان پذیر است.

ملاحظات عملی در استرداد هدایای دوران عقد

در کنار قواعد حقوقی، نکات عملی و اجرایی متعددی نیز وجود دارد که در پرونده های استرداد هدایای دوران عقد باید مورد توجه قرار گیرند تا شانس موفقیت در دعوا افزایش یابد.

بار اثبات بر عهده خواهان

در هر دعوای حقوقی، بار اثبات ادعا بر عهده مدعی است. در دعوای استرداد هدایای دوران عقد نیز، خواهان (دهنده هدیه) باید اثبات کند که اولاً هدایایی به خوانده (گیرنده هدیه) تقدیم کرده است، ثانیاً این هدایا در دوران عقد اهدا شده اند و ثالثاً هیچ یک از موانع رجوع از هبه (موضوع ماده ۸۰۳ قانون مدنی) در خصوص آن ها وجود ندارد. جمع آوری شواهد و مستندات قوی، نقش حیاتی در پیروزی خواهان دارد.

اهمیت حفظ فاکتورها و شواهد

فاکتورهای خرید، رسیدهای بانکی، تصاویر هدایا، شهادت شهود (مانند اعضای خانواده یا دوستان که در جریان اهدای هدایا بوده اند) و هرگونه مکاتبات یا پیام های مرتبط که اهدای هدیه و ماهیت آن را اثبات کند، از مهم ترین دلایل اثباتی هستند. حفظ این مدارک از زمان اهدای هدیه، می تواند در زمان بروز اختلاف، بسیار کمک کننده باشد.

تکلیف هدایای مصرفی و غیرمصرفی

بر اساس قواعد هبه، اگر عین هدیه موجود نباشد، رجوع از هبه نسبت به عین آن امکان پذیر نیست. بنابراین، هدایای مصرفی مانند گل، عطر، لباس هایی که استفاده شده اند یا خوراکی ها، معمولاً قابل استرداد نیستند، زیرا عین آن ها از بین رفته یا مصرف شده است. در مقابل، هدایای غیرمصرفی و نگاه داشتنی مانند طلا، جواهرات، ساعت یا لوازم منزل، اگر عین آن ها موجود باشد، قابلیت استرداد دارند. مطالبه قیمت هدایای تلف شده، صرفاً در صورت اثبات تعدی یا تفریط گیرنده امکان پذیر خواهد بود و این امر از دشواری های دعوای استرداد قیمت است.

تفاوت مطالبه عین و قیمت

همان طور که ذکر شد، اولویت با استرداد عین هدیه است. اگر عین هدیه موجود باشد و شرایط رجوع از هبه نیز فراهم باشد، دادگاه حکم به استرداد عین صادر می کند. اما در صورتی که عین هدیه موجود نباشد، مطالبه قیمت آن بسیار دشوارتر است و تنها در شرایط خاص (مثلاً اثبات عمد یا تقصیر فاحش گیرنده در تلف یا فروش مال) ممکن است مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد. خواهان باید بتواند اثبات کند که گیرنده هدیه به عمد یا بر اثر بی مبالاتی، موجب از بین رفتن یا عدم امکان استرداد عین شده است.

فرآیند قانونی و گام های عملی برای استرداد هدایای دوران عقد

برای پیگیری حقوقی استرداد هدایای دوران عقد، لازم است که فرآیند قانونی و مراحل مشخصی طی شود. این مراحل شامل تعیین دادگاه صالح، ارسال اظهارنامه و تنظیم دادخواست است.

دادگاه صالح: دادگاه خانواده

دعاوی مربوط به استرداد هدایا در دوران عقد، به دلیل ارتباط مستقیم با روابط زوجیت و مسائل خانوادگی، در صلاحیت دادگاه خانواده قرار می گیرد. خواهان باید دادخواست خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه خانواده محل اقامت خوانده یا محل وقوع عقد نکاح تقدیم کند.

گام اول: ارسال اظهارنامه رسمی (توصیه حقوقی)

پیش از هرگونه اقدام قضایی، توصیه می شود که خواهان یک اظهارنامه رسمی برای گیرنده هدیه (خوانده) ارسال کند. این اظهارنامه به چند دلیل اهمیت دارد:

• اعلام رسمی قصد رجوع: اظهارنامه به صورت رسمی به مخاطب اعلام می کند که دهنده هدیه قصد رجوع از هبه و استرداد هدایا را دارد.
• اتمام حجت: در صورت عدم پاسخگویی یا امتناع از استرداد، اظهارنامه می تواند دلیلی بر اتمام حجت و تلاش خواهان برای حل و فصل مسالمت آمیز موضوع باشد.
• مستندسازی: محتویات اظهارنامه (شرح هدایا، تاریخ اهدای آن ها و استناد به مواد قانونی) می تواند به عنوان یک سند اولیه در دادخواست ضمیمه شود.

در متن اظهارنامه، باید مشخصات کامل طرفین، شرح دقیق هدایا، تاریخ اهدای آن ها، استناد به ماده ۸۰۳ قانون مدنی و درخواست استرداد هدایا در مهلت مشخص (مثلاً ۵ یا ۱۰ روز) به همراه اخطار اقدام قضایی در صورت عدم همکاری، درج شود.

گام دوم: تنظیم و تقدیم دادخواست

پس از ارسال اظهارنامه (یا حتی بدون آن، هرچند توصیه نمی شود)، خواهان باید دادخواستی حقوقی تنظیم کرده و آن را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه خانواده تقدیم کند. محتویات دادخواست شامل موارد زیر است:

• مشخصات کامل خواهان و خوانده: شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، نشانی و شماره تماس.
• تعیین خواسته و بهای آن: خواسته باید دقیقاً مشخص شود (مثلاً: «صدور حکم بر الزام خوانده به استرداد عین هدایای دوران عقد شامل … یا پرداخت قیمت روز آن ها در صورت عدم امکان استرداد عین و احراز شرایط قانونی»). بهای خواسته (ارزش ریالی هدایا) نیز باید قید گردد.
• شرح دادخواست: در این بخش باید به صورت تفصیلی ماجرا شرح داده شود. از تاریخ عقد نکاح، اهدای هدایا، نوع و ارزش آن ها، دلایل عدم تشکیل زندگی مشترک یا فسخ نکاح/طلاق و امتناع خوانده از استرداد هدایا. در این قسمت باید به صراحت به قواعد هبه و ماده ۸۰۳ قانون مدنی استناد شود و اثبات شود که هیچ یک از موانع رجوع از هبه وجود ندارد.
• دلایل و منضمات: فهرستی از تمامی مدارک و مستندات (مانند عقدنامه، فاکتورها، شهادت شهود، اظهارنامه) که در ادامه شرح داده می شوند.

مدارک و مستندات ضروری برای پرونده

برای موفقیت در دعوای استرداد هدایای دوران عقد، ارائه مدارک و مستندات کافی به دادگاه ضروری است. این مدارک شامل:

1. کپی مصدق عقدنامه: برای اثبات جاری شدن عقد نکاح و قرار گرفتن در دوران عقد.
2. کپی کارت ملی و شناسنامه خواهان و خوانده: جهت احراز هویت.
3. فاکتورهای خرید هدایا (در صورت وجود): مهم ترین مدرک برای اثبات مالکیت، اهدای هدیه و ارزش آن.
4. شهادت شهود: افرادی که در جریان اهدای هدایا بوده اند (مثلاً اعضای خانواده، دوستان). شهادت کتبی یا شفاهی آن ها می تواند دلیلی قوی باشد.
5. تصاویر و فیلم های هدایا (در صورت وجود): برای اثبات موجودیت یا نوع هدایا.
6. اظهارنامه ارسالی: در صورت ارسال، به عنوان دلیل اتمام حجت و مستندسازی اولیه.
7. استعلام از کارشناسی رسمی دادگستری: در مواردی که مطالبه قیمت هدایا مطرح است، دادگاه می تواند برای تعیین ارزش روز هدایا به کارشناس رسمی ارجاع دهد.

توصیه می شود قبل از هر اقدام قانونی، با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت شود تا با آگاهی کامل از تمامی جنبه های حقوقی و رویه قضایی، بهترین مسیر برای استیفای حق انتخاب گردد.

نمونه دادخواست استرداد هدایای دوران عقد

در ادامه، یک نمونه دادخواست کاربردی و تخصصی برای استرداد هدایای دوران عقد ارائه می شود. این نمونه باید با توجه به جزئیات پرونده شما تکمیل و تنظیم گردد.

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

خواهان:

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
• نام پدر: [نام پدر خواهان]
• کد ملی: [شماره ملی خواهان]
• نشانی اقامتگاه: [نشانی کامل خواهان]
• شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

خوانده:

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده]
• نام پدر: [نام پدر خوانده]
• کد ملی: [شماره ملی خوانده]
• نشانی اقامتگاه: [نشانی کامل خوانده]
• شماره تماس: [شماره تماس خوانده]

تعیین خواسته و بهای آن:

صدور حکم بر الزام خوانده به استرداد عین هدایای دوران عقد به شرح ذیل: (شامل: [لیست دقیق هدایا با توضیحات کامل، به عنوان مثال: یک حلقه طلا به وزن X گرم و عیار Y، یک نیم ست طلا شامل گردنبند و گوشواره به وزن Z گرم، یک ساعت مچی برند W مدل Q، یک دستگاه تلفن همراه برند V مدل N و سایر اقلامی که عین آن ها موجود و قابل رجوع هستند]) یا پرداخت قیمت روز آن در صورت عدم امکان استرداد عین و احراز شرایط قانونی و اثبات تعدی یا تفریط، به انضمام مطالبه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و هزینه کارشناسی) و خسارت تأخیر تأدیه. (مقوم به مبلغ [عدد] ریال).

دلایل و منضمات:

1. کپی مصدق عقدنامه شماره […] مورخ […] صادره از دفترخانه شماره […] شهرستان […].
2. کپی مصدق فاکتورهای خرید هدایا (در صورت وجود و به تعداد اقلام).
3. تصاویر و فیلم های مربوط به اهدای هدایا (در صورت وجود).
4. اظهارنامه شماره […] مورخ […] (در صورت ارسال)
5. استماع شهادت شهود (نام و نشانی شهود به صورت جداگانه تقدیم خواهد شد).
6. استعلام از کارشناسی رسمی دادگستری (جهت تعیین ارزش روز هدایا در صورت لزوم).
7. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان و خوانده.

شرح دادخواست:

احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب خواهان و خوانده محترم سرکار/جناب آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] در تاریخ [تاریخ عقد] به موجب عقدنامه رسمی شماره […] صادره از دفترخانه شماره […] شهرستان […] به عقد نکاح دائم/موقت یکدیگر درآمده ایم. روابط زوجیت بین ما برقرار بوده است.

در طول دوران عقد، با هدف تحکیم روابط زوجیت و ایجاد زمینه های تشکیل زندگی مشترک، اینجانب هدایایی را به شرح زیر و با نیت تبرع و بدون هیچ گونه عوض یا شرطی به خوانده محترم تقدیم نموده ام:

• یک حلقه طلا به وزن [وزن] گرم و عیار [عیار]، تقریبی به ارزش [مبلغ] ریال.
• یک نیم ست طلا (شامل گردنبند و گوشواره) به وزن [وزن] گرم و عیار [عیار]، تقریبی به ارزش [مبلغ] ریال.
• یک دستگاه ساعت مچی برند [نام برند] مدل [مدل]، تقریبی به ارزش [مبلغ] ریال.
• [سایر هدایای دقیق با مشخصات و ارزش تقریبی]

متأسفانه به دلایلی که خارج از موضوع این دادخواست است و نیازی به ذکر آن نیست، وصلت منظور (شروع زندگی مشترک) منجر به تشکیل زندگی مشترک نگردیده و رابطه زوجیت به [طلاق/فسخ نکاح] منجر شده است. لازم به ذکر است که عین هدایای مذکور کماکان موجود بوده و هیچ یک از موانع قانونی رجوع از هبه (موضوع ماده ۸۰۳ قانون مدنی) در این خصوص محقق نشده است؛ از جمله اینکه: الف) هدیه به پدر، مادر یا اولاد متهب داده نشده است. ب) هبه معوض نبوده و هیچ عوضی در قبال آن دریافت نگردیده است. ج) عین موهوبه از بین نرفته و تغییر جوهری در آن ایجاد نشده است. د) مال موهوبه از ملکیت خوانده خارج نشده و به دیگری منتقل نگردیده است.

با عنایت به حق رجوع واهب از هبه، اینجانب طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی حق رجوع از هبه و استرداد عین هدایای تقدیمی را دارم. علی رغم مراجعات مکرر حضوری و ارسال اظهارنامه رسمی به شماره […] مورخ […] (که تصویر آن ضمیمه دادخواست است)، خوانده محترم از استرداد هدایای موصوف امتناع می ورزند و حاضر به بازگرداندن اموال اینجانب نمی باشند.

لذا، با توجه به مراتب فوق و مستنداً به ماده ۸۰۳ قانون مدنی و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به استرداد عین هدایای مذکور (یا در صورت عدم موجودیت عین و اثبات شرایط قانونی، پرداخت قیمت روز آن ها) به انضمام کلیه خسارات دادرسی و خسارت تأخیر تأدیه از محضر دادگاه محترم مورد استدعاست.

مطالبه قیمت هدایای دوران عقد، در صورت تلف شدن عین، تنها با اثبات تعدی یا تفریط (سهل انگاری یا عمد) گیرنده امکان پذیر است و اثبات این امر بر عهده خواهان خواهد بود که نیازمند ارائه دلایل و مستندات قوی است.

با تشکر و احترام،

نام و نام خانوادگی خواهان: [نام کامل خواهان]

تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

امضاء: [امضای خواهان]

نمونه اظهارنامه رسمی استرداد هدایای دوران عقد

ارسال اظهارنامه رسمی، گام اول و مهمی در فرآیند حقوقی استرداد هدایا است که جنبه رسمی به مطالبه شما می بخشد.

به نام خدا

اظهارنامه

اظهارکننده:

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل اظهارکننده]
• نام پدر: [نام پدر اظهارکننده]
• کد ملی: [شماره ملی اظهارکننده]
• نشانی اقامتگاه: [نشانی کامل اظهارکننده]
• شماره تماس: [شماره تماس اظهارکننده]

مخاطب اظهارنامه:

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل مخاطب]
• نام پدر: [نام پدر مخاطب]
• کد ملی: [شماره ملی مخاطب]
• نشانی اقامتگاه: [نشانی کامل مخاطب]
• شماره تماس: [شماره تماس مخاطب]

موضوع اظهارنامه:

درخواست استرداد هدایای دوران عقد بر اساس قواعد هبه (موضوع ماده ۸۰۳ قانون مدنی)

متن اظهارنامه:

احتراماً، به موجب این اظهارنامه به استحضار جنابعالی می رساند:

۱. اینجانب اظهارکننده و جنابعالی مخاطب محترم، در تاریخ [تاریخ عقد] به موجب عقدنامه رسمی شماره […] صادره از دفترخانه شماره […] شهرستان […] به عقد نکاح دائم/موقت یکدیگر درآمده ایم و به این ترتیب رابطه زوجیت بین ما برقرار شده است.

۲. در طول دوران عقد و با نیت خیر و تحکیم روابط زوجیت، اینجانب هدایای ارزشمندی را به شرح ذیل به جنابعالی تقدیم نموده ام:

• یک حلقه طلا به وزن [وزن] گرم و عیار [عیار]، تقریبی به ارزش [مبلغ] ریال.
• یک نیم ست طلا (شامل گردنبند و گوشواره) به وزن [وزن] گرم و عیار [عیار]، تقریبی به ارزش [مبلغ] ریال.
• یک دستگاه ساعت مچی برند [نام برند] مدل [مدل]، تقریبی به ارزش [مبلغ] ریال.
• [سایر هدایای دقیق با مشخصات و ارزش تقریبی که عین آن ها موجود است]

۳. متأسفانه، بنا به دلایلی که خارج از موضوع این اظهارنامه است، وصلت منظور (شروع زندگی مشترک) محقق نگردیده و رابطه زوجیت بین ما به [طلاق/فسخ نکاح] انجامیده است. با توجه به اینکه هدایای فوق الذکر به صورت هبه و با قصد تبرع و بدون هیچ عوض و شرطی تقدیم گردیده و کماکان عین آن ها موجود می باشد و هیچ یک از موانع قانونی رجوع از هبه (موضوع ماده ۸۰۳ قانون مدنی) در خصوص آن ها محقق نشده است (همانند اینکه هدیه به پدر، مادر یا اولاد متهب داده نشده، هبه معوض نبوده، عین موهوبه از بین نرفته و از ملکیت جنابعالی خارج نشده است)، اینجانب طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی حق رجوع از هبه و استرداد عین هدایای تقدیمی را دارم.

۴. لذا، بدین وسیله به جنابعالی اخطار می گردد که ظرف مهلت ۵ (پنج) روز کاری از تاریخ ابلاغ رسمی این اظهارنامه، نسبت به استرداد کلیه هدایای فوق الذکر به اینجانب (اظهارکننده) در نشانی فوق اقدام فرمایید و مراتب را کتباً به نشانی اینجانب اعلام نمایید.

۵. بدیهی است در صورت استنکاف از استرداد و عدم انجام تعهد در مهلت مقرر، اینجانب چاره ای جز طرح دعوای رسمی در محاکم دادگستری (دادگاه خانواده) و مطالبه حقوق قانونی خود به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و هزینه کارشناسی) و خسارت تأخیر تأدیه نخواهم داشت و مسئولیت تمامی عواقب قانونی بر عهده جنابعالی خواهد بود.

با احترام فراوان،

نام و نام خانوادگی اظهارکننده: [نام کامل اظهارکننده]

تاریخ: [تاریخ تنظیم اظهارنامه]

امضاء: [امضای اظهارکننده]

نکات پایانی و توصیه های حقوقی

موضوع استرداد هدایای دوران عقد، به رغم ظاهر ساده، از پیچیدگی های حقوقی خاصی برخوردار است که عدم توجه به آن ها می تواند منجر به طولانی شدن فرآیند دادرسی و عدم حصول نتیجه مطلوب شود.

یکی از مهم ترین نکات، جمع آوری دقیق و مستند مدارک از همان ابتدا است. بدون فاکتورهای خرید، شهادت شهود قوی یا سایر اسناد اثباتی، اثبات اهدای هدایا و موجودیت عین آن ها دشوار خواهد بود. همچنین، لازم است درک روشنی از تفاوت های قانونی بین هدایای دوران نامزدی (که مشمول مواد ۱۰۳۷ و ۱۰۳۸ قانون مدنی است) و هدایای دوران عقد (که تابع قواعد هبه در ماده ۸۰۳ قانون مدنی است) داشته باشید. این تمایز در تعیین دادگاه صالح، شیوه طرح دعوا و نوع دلایل اثباتی، حیاتی است.

با توجه به جنبه های فنی و حقوقی این گونه دعاوی، مشاوره با یک وکیل متخصص در امور خانواده اکیداً توصیه می شود. یک وکیل مجرب می تواند شما را در تنظیم صحیح دادخواست و اظهارنامه، جمع آوری مدارک لازم، ارائه استدلال های حقوقی قوی در دادگاه و پیگیری مؤثر پرونده یاری رساند و شانس موفقیت در دعوا را به طور قابل توجهی افزایش دهد. اقدامات حقوقی آگاهانه و مستند، نه تنها به حفظ حقوق شما کمک می کند، بلکه از ورود به فرآیندهای قضایی زمان بر و بی نتیجه نیز جلوگیری به عمل می آورد.