نمونه دادخواست مهروموم ترکه، تحریر و تقسیم آن (جامع)
نمونه دادخواست مهروموم ترکه و تحریر و تقسیم آن
پس از فوت یک فرد، اداره و ساماندهی اموال به جا مانده (ترکه) آغازگر یک سری فرآیندهای حقوقی پیچیده است. درک دقیق و پیگیری صحیح مراحل مهروموم، تحریر و تقسیم ترکه، نقشی حیاتی در حفظ حقوق وراث و بستانکاران، جلوگیری از سوءاستفاده از دارایی ها، و اطمینان از اجرای عدالت ایفا می کند. این راهنمای جامع، ابعاد گوناگون این فرآیندهای قانونی را تشریح کرده و در هر مرحله، اطلاعات کاربردی و نمونه دادخواست مربوطه را ارائه می دهد.
مهروموم ترکه: گام نخست در حفظ دارایی های متوفی
مهروموم ترکه یکی از اولین و حیاتی ترین اقدامات قانونی است که پس از فوت متوفی برای حفظ دارایی های وی انجام می شود. این فرآیند با هدف جلوگیری از هرگونه دخل و تصرف غیرمجاز در اموال و اسناد متوفی صورت می گیرد تا حقوق وراث و سایر ذینفعان محفوظ بماند.
تعریف حقوقی و ضرورت مهروموم
مهروموم ترکه به معنای قرار دادن مهر رسمی بر اموال منقول و غیرمنقول متوفی و همچنین اسناد و اوراق مرتبط با آن ها است. این اقدام قانونی، دسترسی به ترکه را موقتاً مسدود می کند و مانع از پنهان سازی، حیف و میل، یا جابجایی اموال توسط هر یک از وراث یا اشخاص دیگر پیش از تعیین تکلیف نهایی می شود. ضرورت مهروموم زمانی بیشتر آشکار می شود که بین وراث اختلاف نظر وجود دارد، برخی از وراث در دسترس نیستند، یا احتمال سوءاستفاده و ضرر به ترکه متصور باشد.
اهداف و موارد قانونی درخواست مهروموم
هدف اصلی مهروموم، صیانت از ترکه است تا در مرحله بعدی، یعنی تحریر ترکه، بتوان صورت برداری دقیقی از کلیه دارایی ها و بدهی ها انجام داد. قانون امور حسبی در مواد مختلفی به شرایط درخواست مهروموم اشاره کرده است. این موارد شامل شرایطی است که:
- بیم تبانی یا سوءاستفاده از اموال ترکه وجود داشته باشد.
- همه یا برخی از وراث در محل اقامت متوفی حاضر نباشند.
- بین وراث بر سر نگهداری از ترکه توافق نباشد.
- ورثه ای که صغیر یا محجور است، در میان وراث باشد و قیم یا ولی قهری برای او تعیین نشده باشد.
- بستانکاران متوفی برای حفظ حقوق خود درخواست کنند.
اشخاص ذی حق برای درخواست مهروموم
مطابق قانون، اشخاصی که می توانند درخواست مهروموم ترکه را از مرجع قضایی صالح مطرح کنند، عبارتند از:
- هر یک از وراث متوفی، حتی اگر سهم الارث ناچیزی داشته باشند.
- بستانکاران متوفی که دارای سند رسمی یا حکم قطعی از دادگاه برای طلب خود هستند.
- موصی له (کسی که متوفی به نفع او وصیت کرده است)، در صورتی که وصیت نامه از حد ثلث ترکه تجاوز نکرده باشد.
- وصی (کسی که متوفی او را برای اداره امور وصیت تعیین کرده است).
- نماینده قانونی وراث صغیر یا محجور (ولی قهری یا قیم).
مستندات قانونی و مواد مرتبط (قانون امور حسبی)
اساس قانونی مهروموم ترکه در قانون امور حسبی مصوب سال ۱۳۱۹ و اصلاحات بعدی آن قرار دارد. برخی از مواد کلیدی عبارتند از:
- ماده ۱۶۷: در هر موردی که وراث متوفی یا اشخاص ذینفع، بیم حیف و میل یا از بین رفتن ترکه متوفی را داشته باشند، می توانند از دادگاه صالح درخواست مهروموم ترکه را بنمایند.
- ماده ۱۷۵: دادگاه پس از وصول درخواست مهروموم، بلافاصله دستور مهروموم ترکه را صادر می کند و اقدامات لازم را برای اجرای آن به عمل می آورد.
- ماده ۱۷۹: مهروموم اموال شامل اموال منقول و غیرمنقول، اسناد، اوراق و هر آنچه که جزء ترکه متوفی محسوب می شود، خواهد بود.
فرآیند گام به گام درخواست مهروموم ترکه
- جمع آوری مدارک لازم: شامل گواهی فوت متوفی، مدارک شناسایی خواهان، و در صورت امکان، گواهی انحصار وراثت. ارائه فهرستی تقریبی از اموال متوفی نیز می تواند به تسریع روند کمک کند.
- تنظیم و ثبت دادخواست: خواهان باید دادخواستی به خواسته مهروموم ترکه تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مرجع صالح ارائه کند. در دادخواست باید مشخصات کامل خواهان و خواندگان (سایر وراث)، خواسته، دلایل و منضمات دعوا و شرح ماوقع به دقت قید شود.
- مرجع صالح رسیدگی: در اغلب موارد، شورای حل اختلاف محل آخرین اقامت متوفی، صلاحیت رسیدگی به درخواست مهروموم ترکه را دارد. در صورتی که ترکه شامل اموال غیرمنقول در حوزه های قضایی مختلف باشد، دادگاه حقوقی ممکن است صالح باشد.
- صدور قرار و اجرای مهروموم: پس از ثبت دادخواست، شورای حل اختلاف یا دادگاه قرار مهروموم را صادر می کند. سپس، نماینده دادگاه یا شورای حل اختلاف به همراه متقاضی در محل حاضر شده و صورت برداری اولیه از اموال را انجام داده و با نصب مهر رسمی، از هرگونه دخل و تصرف جلوگیری می کنند.
نمونه دادخواست مهروموم ترکه متوفی
تنظیم دقیق دادخواست، کلید موفقیت در فرآیند مهروموم است. در اینجا ساختار یک نمونه دادخواست مهروموم ترکه آورده می شود که باید متناسب با جزئیات هر پرونده تکمیل شود:
به نام خدا
ریاست محترم شورای حل اختلاف [نام شهرستان/منطقه]
با سلام و احترام، به استحضار می رساند:
خواسته اصلی در دادخواست مهروموم ترکه، حفظ و صیانت از اموال متوفی پیش از هرگونه دخل و تصرف است. این امر به ویژه زمانی اهمیت می یابد که بیم حیف و میل یا پنهان سازی دارایی ها وجود داشته باشد.
خواهان:
- نام و نام خانوادگی: [نام خواهان]
- کدملی: [کدملی خواهان]
- نشانی: [آدرس کامل خواهان]
خواندگان: (سایر وراث و ذینفعان که باید به عنوان خوانده در دادخواست ذکر شوند)
- نام و نام خانوادگی: [نام خوانده ۱] کدملی: [کدملی خوانده ۱] نشانی: [آدرس کامل خوانده ۱]
- نام و نام خانوادگی: [نام خوانده ۲] کدملی: [کدملی خوانده ۲] نشانی: [آدرس کامل خوانده ۲]
- … (در صورت وجود وراث بیشتر)
خواسته:
صدور قرار مهروموم ترکه مرحوم/مرحومه [نام کامل متوفی] به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل در صورت وجود، و سایر هزینه های قانونی).
دلایل و منضمات دادخواست:
- کپی مصدق گواهی فوت مرحوم/مرحومه [نام متوفی] به شماره [شماره] و تاریخ [تاریخ].
- کپی مصدق گواهی انحصار وراثت شماره [شماره] صادره از شعبه [شماره شعبه] مجتمع [نام مجتمع] شورای حل اختلاف [شهر] (در صورت صدور).
- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
- فهرست تقریبی از اموال متوفی (اختیاری اما مفید): (مثلاً: یک دستگاه خودروی سواری [مدل و پلاک]، حساب بانکی شماره [شماره حساب] در بانک [نام بانک]، واحد مسکونی به نشانی [آدرس]).
- وکالت نامه وکیل (در صورت اعطای وکالت).
شرح ماوقع:
احتراماً به استحضار می رساند، مرحوم/مرحومه [نام کامل متوفی]، فرزند [نام پدر متوفی]، به شماره ملی [کدملی متوفی] و تاریخ تولد [تاریخ تولد متوفی]، مورث قانونی اینجانب خواهان و خواندگان محترم، در تاریخ [تاریخ فوت] در اقامتگاه دائمی خود در [محل فوت یا آخرین اقامتگاه] به رحمت ایزدی پیوسته اند. گواهی فوت ایشان به پیوست تقدیم می گردد. نظر به اینکه اموال و دارایی های متعددی از متوفی بر جای مانده است و از آنجایی که [دلایل خاص درخواست مهروموم را شرح دهید، مثلاً: برخی از وراث در دسترس نیستند / بیم حیف و میل اموال قبل از صورت برداری دقیق می رود / بین وراث بر سر نحوه نگهداری از ترکه اختلاف وجود دارد / وجود صغیر در میان وراث که قیم قانونی ندارد]، لذا مستنداً به مواد ۱۶۷ به بعد قانون امور حسبی، درخواست صدور قرار مهروموم کلیه اموال و اسناد مربوط به ترکه متوفی از محضر محترم دادگاه مورد استدعاست تا از هرگونه دخل و تصرف غیرقانونی در اموال ایشان جلوگیری به عمل آید و حقوق قانونی وراث و سایر ذینفعان محفوظ بماند.
با تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل:
امضاء:
نکات کلیدی و حقوقی در مهروموم ترکه
- فوریت: درخواست مهروموم ماهیت فوری دارد و دادگاه مکلف است به سرعت به آن رسیدگی کند تا از تضییع حقوق جلوگیری شود.
- دقت در قید اموال: اگرچه ارائه لیست تقریبی اموال کافی است، اما هرچه این فهرست دقیق تر باشد، فرآیند اجرای مهروموم نیز سریع تر و کامل تر انجام خواهد شد.
- هزینه های دادرسی: هزینه دادرسی درخواست مهروموم بر اساس ارزش تخمینی ترکه تعیین می شود.
- امکان درخواست همزمان: مطابق نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه، صدور همزمان قرارهای مهروموم و تحریر ترکه امکان پذیر است، اما اجرای مهروموم باید قبل از اجرای تحریر ترکه صورت گیرد. این هم زمانی به ویژه در مواردی که زمان اهمیت دارد، مفید است.
تحریر ترکه: شناسایی دقیق اموال و دیون متوفی
پس از مهروموم ترکه و تضمین حفظ دارایی ها، گام دوم، یعنی تحریر ترکه، آغاز می شود. تحریر ترکه به معنای صورت برداری دقیق و رسمی از کلیه دارایی ها، اموال، حقوق، و همچنین بدهی های متوفی است. این مرحله برای شفاف سازی وضعیت مالی ترکه و آمادگی برای تقسیم عادلانه آن ضروری است.
مفهوم و اهمیت حقوقی تحریر ترکه
تحریر ترکه، عملیاتی است که در آن، فهرست کاملی از اموال منقول و غیرمنقول، مطالبات و دیون متوفی تهیه می شود. این فهرست برداری توسط نماینده دادگاه و در حضور وراث و سایر ذینفعان صورت می گیرد. هدف اصلی از تحریر ترکه، مشخص کردن میزان دقیق دارایی خالص متوفی پس از کسر دیون و وصایا است. اهمیت تحریر ترکه در جلوگیری از ادعاهای واهی در مورد اموال یا بدهی ها و همچنین فراهم آوردن بستری شفاف برای پرداخت بدهی ها و اجرای وصایا است.
تمایز مهروموم و تحریر ترکه
اگرچه مهروموم و تحریر ترکه هر دو به حفظ و ساماندهی ترکه مربوط می شوند، اما تفاوت های اساسی دارند:
- هدف: هدف مهروموم صرفاً جلوگیری از دخل و تصرف و حفظ فیزیکی اموال است، در حالی که هدف تحریر ترکه، شناسایی دقیق کمی و کیفی اموال و بدهی ها است.
- ماهیت: مهروموم یک اقدام حفاظتی موقت است، اما تحریر ترکه یک فرآیند شناسایی و مستندسازی است که منجر به تهیه صورت جلسه رسمی می شود.
- زمان: مهروموم می تواند بلافاصله پس از فوت و حتی پیش از انحصار وراثت درخواست شود، اما تحریر ترکه معمولاً پس از صدور گواهی انحصار وراثت و پس از مهروموم (در صورت لزوم) انجام می پذیرد.
اشخاص مجاز به درخواست تحریر ترکه
اشخاصی که می توانند درخواست تحریر ترکه را مطرح کنند، مشابه اشخاص ذی حق برای مهروموم هستند و شامل موارد زیر می شوند:
- هر یک از وراث متوفی.
- بستانکاران متوفی.
- موصی له.
- وصی.
- نماینده قانونی وراث صغیر یا محجور.
مبانی قانونی تحریر ترکه (قانون امور حسبی)
مقررات مربوط به تحریر ترکه نیز عمدتاً در قانون امور حسبی گنجانده شده است:
- ماده ۲۰۶: مقصود از تحریر ترکه، تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است.
- ماده ۲۱۱: دادگاه برای تحریر ترکه وقت معین می کند و به وراث و وصی و بستانکاران متوفی و همچنین اشخاصی که ادعای حقی بر ترکه دارند، اخطار می نماید تا در وقت مقرر حاضر شوند.
- ماده ۲۱۳: صورتی از ترکه برداشته می شود که مشتمل بر توصیف اموال منقول و غیرمنقول و ذکر مطالبات و دیون متوفی باشد.
مراحل عملی درخواست و اجرای تحریر ترکه
الف. جمع آوری مدارک و ثبت دادخواست
مدارک اولیه شامل گواهی فوت، گواهی انحصار وراثت، و مدارک شناسایی خواهان است. دادخواست تحریر ترکه نیز باید مشابه دادخواست مهروموم، با دقت تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مرجع صالح (معمولاً شورای حل اختلاف یا دادگاه حقوقی) تقدیم شود. خواسته در این دادخواست تحریر ترکه خواهد بود.
ب. انتشار آگهی تحریر ترکه و اثرات آن
پس از ثبت دادخواست، مرجع قضایی صالح، قرار تحریر ترکه را صادر می کند و ضمن تعیین وقت برای اجرای آن، این موضوع را از طریق نشر آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار به اطلاع عموم می رساند. این آگهی باید حداقل یک بار منتشر شود و فرصت کافی (معمولاً یک تا سه ماه) به بستانکاران و سایر ذینفعان داده شود تا ادعاهای خود را مطرح کنند. این آگهی برای اطلاع رسانی به اشخاصی است که ممکن است از فوت متوفی و وجود ترکه بی خبر باشند یا ادعایی بر ترکه داشته باشند.
ج. اجرای قرار تحریر و تنظیم صورت مجلس
در روز و ساعت مقرر، نماینده دادگاه یا شورای حل اختلاف به همراه متقاضی، وراث، وصی، و در صورت لزوم، کارشناس رسمی دادگستری (برای ارزیابی اموال)، در محل حاضر می شوند. صورت برداری دقیق از کلیه اموال منقول و غیرمنقول، اسناد، مطالبات و بدهی ها انجام شده و در صورت مجلس تحریر ترکه ثبت می شود. این صورت مجلس شامل جزئیات کامل هر دارایی، ارزش تقریبی آن، و فهرست بدهی های متوفی است.
آثار حقوقی مترتب بر تحریر ترکه
تحریر ترکه دارای آثار حقوقی مهمی است:
- شفافیت: وضعیت دقیق مالی ترکه مشخص می شود.
- مسئولیت وراث: وراث تنها تا میزان اموالی که در صورت مجلس تحریر ترکه قید شده است، مسئول پرداخت دیون متوفی خواهند بود. این امر مسئولیت آن ها را از پرداخت دیون با اموال شخصی شان مصون می دارد.
- توقیف ترکه: مطابق نظریات مشورتی، در مدت زمان انجام تحریر ترکه، عملیات اجرایی مربوط به توقیف ترکه برای پرداخت دیون متوفی معلق می ماند تا تکلیف ترکه به طور کامل مشخص شود. پس از اتمام تحریر، توقیف ماترک بر اساس قانون اجرای احکام مدنی امکان پذیر است.
نمونه دادخواست تحریر ترکه متوفی
برای درخواست تحریر ترکه نیز باید دادخواستی دقیق تنظیم شود:
به نام خدا
ریاست محترم شورای حل اختلاف [نام شهرستان/منطقه]
با سلام و احترام، به استحضار می رساند:
تحریر ترکه نقش محوری در شناسایی و مستندسازی دقیق اموال و دیون متوفی ایفا می کند. این فرآیند با ایجاد شفافیت، زمینه را برای حل و فصل عادلانه و قانونی امور مالی پس از فوت فراهم می آورد.
خواهان:
- نام و نام خانوادگی: [نام خواهان]
- کدملی: [کدملی خواهان]
- نشانی: [آدرس کامل خواهان]
خواندگان: (سایر وراث و ذینفعان)
- نام و نام خانوادگی: [نام خوانده ۱] کدملی: [کدملی خوانده ۱] نشانی: [آدرس کامل خوانده ۱]
- …
خواسته:
درخواست صدور قرار تحریر ترکه مرحوم/مرحومه [نام کامل متوفی] به انضمام کلیه خسارات دادرسی.
دلایل و منضمات دادخواست:
- کپی مصدق گواهی فوت مرحوم/مرحومه [نام متوفی].
- کپی مصدق گواهی انحصار وراثت شماره [شماره] صادره از شعبه [شماره شعبه] مجتمع [نام مجتمع] شورای حل اختلاف [شهر].
- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
- فهرست تقریبی از اموال و بدهی های متوفی (اختیاری).
- وکالت نامه وکیل (در صورت اعطای وکالت).
شرح ماوقع:
احتراماً، همانطور که قبلاً در دادخواست مهروموم ترکه (در صورت وجود) به اطلاع رسید، مرحوم/مرحومه [نام متوفی] در تاریخ [تاریخ فوت] دار فانی را وداع گفته اند و وراث قانونی ایشان مشخص می باشند. نظر به اینکه تعیین دقیق میزان و اقلام ترکه و دیون متوفی جهت اداره صحیح امور و تقسیم عادلانه ضروری است، لذا مستنداً به مواد ۲۰۶ به بعد قانون امور حسبی، درخواست صدور قرار تحریر ترکه متوفی و انجام صورت برداری رسمی از کلیه اموال، مطالبات و دیون ایشان از محضر محترم دادگاه مورد استدعاست. این امر به جلوگیری از هرگونه ابهام در آینده و حفظ حقوق تمامی وراث و بستانکاران کمک شایانی خواهد نمود.
با تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل:
امضاء:
نظریات مشورتی مرتبط با تحریر ترکه
نظریه مشورتی شماره ۷/۹۸/۶۴۲ مورخ ۱۳۹۹/۰۱/۱۷ اداره کل حقوقی قوه قضائیه:
بر اساس ماده ۲۱۹ قانون امور حسبی مصوب ۱۳۱۹، عملیات اجرایی راجع به بدهی متوفی در صورت تحریر ترکه معلق می ماند. بنابراین، از آن جایی که توقیف ماترک جزئی از عملیات اجرایی است، در مدت تحریر ترکه امکان توقیف ماترک وجود ندارد. بدیهی است پس از خاتمه تحریر ترکه، توقیف ماترک برابر مقررات قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶ امکان پذیر است.
تقسیم ترکه: تفکیک و انتقال سهم الارث به وراث
پس از طی مراحل مهروموم و تحریر ترکه که به شناسایی و حفاظت از دارایی ها می انجامد، آخرین گام حقوقی، تقسیم ترکه است. تقسیم ترکه به معنای تفکیک و انتقال سهم الارث هر یک از وراث از اموال و دارایی های متوفی است که به شراکت قهری وراث پایان داده و هر یک را مالک رسمی سهم خود می سازد.
تعریف و جایگاه حقوقی تقسیم ترکه
تقسیم ترکه فرآیندی است که طی آن، اموال و حقوق به جا مانده از متوفی، پس از کسر دیون و اجرای وصایا، بر اساس نسبت های قانونی (که در گواهی انحصار وراثت مشخص شده) بین وراث تقسیم می شود. این اقدام می تواند به صورت توافقی بین وراث یا در صورت عدم توافق، از طریق مراجع قضایی صورت گیرد. هدف نهایی تقسیم ترکه، پایان دادن به حالت اشاعه و مالکیت مشاع وراث بر ترکه و اعطای مالکیت مستقل به هر یک از آن ها است.
پیش نیازهای قانونی تقسیم ترکه
پیش از اقدام برای تقسیم ترکه، لازم است مراحل و الزامات قانونی زیر رعایت و انجام شده باشند:
- پرداخت دیون متوفی: کلیه بدهی های متوفی به بستانکاران باید از محل ترکه پرداخت شود.
- اجرای وصایا: وصایای متوفی تا میزان یک سوم (ثلث) ترکه، باید اجرا شوند.
- پرداخت هزینه های کفن و دفن: این هزینه ها در اولویت قرار دارند و باید از ترکه پرداخت گردند.
- پرداخت مالیات بر ارث: مالیات بر ارث نیز باید طبق مقررات قانونی پرداخت شود تا امکان انتقال قطعی اموال فراهم آید.
- گواهی انحصار وراثت: صدور گواهی انحصار وراثت که مشخص کننده وراث قانونی و سهم الارث هر یک است، الزامی است.
انواع تقسیم ترکه: توافقی و قضایی
تقسیم ترکه به دو شکل اصلی صورت می گیرد:
- تقسیم توافقی (صلح نامه یا تقسیم نامه): اگر تمامی وراث بر سر نحوه تقسیم اموال به تفاهم برسند، می توانند با تنظیم یک تقسیم نامه رسمی یا صلح نامه در دفاتر اسناد رسمی، ترکه را بین خود تقسیم کنند. این روش سریع تر، کم هزینه تر و با رضایت بیشتری همراه است. اما شرط اصلی آن، رضایت تمامی وراث، حتی صغار و محجورین (با تایید ولی یا قیم قانونی و نظارت دادستان)، است.
- تقسیم از طریق دادگاه (تقسیم اجباری): در صورتی که وراث نتوانند بر سر نحوه تقسیم به توافق برسند، یا برخی از وراث حاضر به همکاری نباشند، هر یک از وراث می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه، تقاضای تقسیم ترکه را بنماید. در این حالت، دادگاه به موضوع رسیدگی کرده و با کمک کارشناس رسمی دادگستری، اموال را ارزیابی و تقسیم می نماید.
مستندات قانونی تقسیم ترکه (قانون مدنی و امور حسبی)
مقررات تقسیم ترکه در قانون مدنی و قانون امور حسبی آمده است:
- ماده ۳۰۱ قانون امور حسبی: هر یک از وراث می تواند سهم خود را از ترکه متوفی بخواهد.
- ماده ۳۰۴ قانون امور حسبی: در صورتی که ترکه قابل تقسیم نباشد، دادگاه می تواند دستور فروش ترکه را صادر کند و وجه حاصله را بین وراث تقسیم نماید.
- مواد ۵۷۵ به بعد قانون مدنی: به مبحث ارث و نحوه تقسیم آن می پردازد.
مراحل گام به گام تقسیم ترکه
الف. تقسیم توافقی (صلح نامه و تقسیم نامه)
در این روش، وراث باید با یکدیگر به توافق کامل برسند. مراحل شامل:
- ارزیابی اموال: در صورت نیاز، اموال توسط کارشناس یا خود وراث ارزیابی می شوند.
- تنظیم متن تقسیم نامه: محتوای تقسیم نامه شامل جزئیات کامل اموال، سهم هر وارث، و نحوه واگذاری است.
- ثبت رسمی: تقسیم نامه باید در دفاتر اسناد رسمی ثبت شود تا جنبه قانونی و لازم الاجرا پیدا کند.
ب. تقسیم از طریق دادگاه (در صورت عدم توافق)
- تقدیم دادخواست: هر یک از وراث می تواند دادخواست تقسیم ترکه را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه حقوقی صالح (آخرین محل اقامت متوفی) ارائه دهد.
- تعیین کارشناس: دادگاه کارشناس رسمی دادگستری را برای ارزیابی اموال و ارائه طرح تقسیم تعیین می کند. کارشناس بر اساس نظر دادگاه و وضعیت اموال، گزارش خود را ارائه می دهد.
- تقسیم عین یا دستور فروش:
- تقسیم عین: اگر اموال قابل تقسیم باشند (مانند چند قطعه زمین مجزا)، دادگاه بر اساس نظر کارشناس و سهم الارث، حکم به تقسیم عین صادر می کند.
- دستور فروش (مزایده): اگر اموال قابل تقسیم نباشند (مانند یک واحد آپارتمان که تفکیک آن منجر به کاهش ارزش می شود)، دادگاه دستور فروش اموال از طریق مزایده را صادر می کند و سپس وجه حاصل از فروش را بر اساس سهم الارث بین وراث تقسیم می نماید.
نمونه دادخواست تقسیم ترکه متوفی
درخواست تقسیم ترکه نیز نیازمند تنظیم دادخواستی با جزئیات دقیق است:
به نام خدا
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان/منطقه]
با سلام و احترام، به استحضار می رساند:
تقسیم ترکه فرآیندی است که به مالکیت مشاع وراث بر اموال متوفی پایان می دهد. این مرحله، چه به صورت توافقی و چه قضایی، نیازمند دقت حقوقی و رعایت کامل مقررات برای جلوگیری از اختلافات آتی است.
خواهان:
- نام و نام خانوادگی: [نام خواهان]
- کدملی: [کدملی خواهان]
- نشانی: [آدرس کامل خواهان]
خواندگان: (سایر وراث)
- نام و نام خانوادگی: [نام خوانده ۱] کدملی: [کدملی خوانده ۱] نشانی: [آدرس کامل خوانده ۱]
- …
خواسته:
درخواست تقسیم ترکه مرحوم/مرحومه [نام کامل متوفی] به انضمام کلیه خسارات دادرسی و در صورت عدم امکان تقسیم عین، صدور دستور فروش و تقسیم ثمن حاصله.
دلایل و منضمات دادخواست:
- کپی مصدق گواهی فوت مرحوم/مرحومه [نام متوفی].
- کپی مصدق گواهی انحصار وراثت شماره [شماره] صادره از شعبه [شماره شعبه] مجتمع [نام مجتمع] شورای حل اختلاف [شهر].
- کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی خواهان.
- کپی مصدق صورت مجلس تحریر ترکه (در صورت انجام).
- ارائه لیست اموال ترکه (شامل مشخصات ثبتی املاک، مشخصات حساب های بانکی، خودروها و سایر اموال).
- وکالت نامه وکیل (در صورت اعطای وکالت).
شرح ماوقع:
احتراماً به استحضار می رساند، مرحوم/مرحومه [نام متوفی] در تاریخ [تاریخ فوت] دار فانی را وداع گفته اند و گواهی انحصار وراثت ایشان نیز به پیوست تقدیم می گردد. وراث قانونی عبارتند از: [نام خواهان و خواندگان با ذکر نسبت خویشاوندی و سهم الارث]. ترکه به جا مانده از متوفی شامل [لیست اجمالی اموال مانند: یک باب منزل مسکونی، یک دستگاه خودرو، حساب بانکی و …] می باشد که به صورت مشاع در مالکیت وراث قرار دارد. با وجود تلاش های اینجانب، متاسفانه وراث قادر به توافق بر سر نحوه تقسیم ترکه نگردیده اند [یا: برخی از وراث از همکاری جهت تقسیم خودداری می نمایند]. لذا، مستنداً به مواد ۳۰۰ به بعد قانون امور حسبی و مواد ۵۷۵ به بعد قانون مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر تقسیم ترکه متوفی و در صورت عدم امکان تقسیم عین، صدور دستور فروش اموال و تقسیم وجوه حاصله بر اساس سهم الارث قانونی وراث، از محضر محترم دادگاه مورد استدعاست.
با تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل:
امضاء:
چالش ها و راهکارهای حقوقی در تقسیم ترکه
- عدم همکاری وراث: در صورت عدم همکاری یک یا چند وارث، راهکار قانونی مراجعه به دادگاه و درخواست تقسیم اجباری است.
- وجود صغیر یا محجور: تقسیم ترکه با وجود صغیر یا محجور، نیازمند نظارت دادستان و تایید تقسیم نامه توسط دادگاه است تا حقوق آن ها حفظ شود.
- تقسیم مال غیرمنقول: تقسیم مال غیرمنقول (زمین، آپارتمان) پیچیدگی های خاص خود را دارد و اغلب نیازمند نظر کارشناس و گاهی منجر به دستور فروش می شود.
نکات حیاتی و جنبه های کاربردی در مدیریت ترکه
فرآیند مهروموم، تحریر و تقسیم ترکه، علاوه بر مراحل حقوقی، شامل نکات و ملاحظات مهم دیگری نیز می شود که آگاهی از آن ها برای ذینفعان ضروری است.
هزینه های دادرسی و مالیات بر ارث
پیگیری امور ترکه مستلزم پرداخت هزینه هایی است:
- هزینه های دادرسی: برای ثبت هر دادخواست (مهروموم، تحریر، تقسیم) باید هزینه ای تحت عنوان هزینه دادرسی پرداخت شود که بر اساس تعرفه قانونی و گاهی ارزش ترکه محاسبه می گردد.
- حق الوکاله وکیل: در صورت مراجعه به وکیل، حق الوکاله وی نیز به هزینه ها اضافه می شود.
- هزینه کارشناسی: در مراحل تحریر و تقسیم ترکه، ممکن است نیاز به کارشناسی رسمی دادگستری باشد که هزینه آن نیز توسط متقاضی یا وراث پرداخت می شود.
- مالیات بر ارث: پس از انجام مراحل اداری و حقوقی، وراث مکلف به پرداخت مالیات بر ارث هستند. میزان مالیات بر اساس ارزش اموال، نسبت وراث با متوفی، و طبقه ارثی آن ها تعیین می شود و معافیت هایی نیز برای برخی اموال (مانند مسکن مهر، بیمه عمر) وجود دارد. بدون پرداخت مالیات، امکان انتقال رسمی مالکیت اموال فراهم نمی شود.
موارد خاص در امور ترکه
برخی وضعیت ها پیچیدگی های بیشتری در امور ترکه ایجاد می کنند:
- ترکه معلق: به اموالی گفته می شود که وضعیت مالکیت آن ها هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
- ترکه بدون وارث: در صورت فقدان وارث قانونی، ترکه به دولت تعلق می گیرد و سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی مسئول اداره آن می شود.
- ترکه متوفای ایرانی مقیم خارج: امور ترکه ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز تابع قوانین ایران است، اما ممکن است در خصوص مرجع صالح و نحوه اجرای برخی مراحل، پیچیدگی های بیشتری داشته باشد که نیازمند مشاوره حقوقی بین المللی است.
نقش حیاتی وکیل دادگستری در فرآیند ترکه
با توجه به پیچیدگی های قانونی و ظرافت های اجرایی در مراحل مهروموم، تحریر و تقسیم ترکه، بهره گیری از مشاوره و خدمات یک وکیل دادگستری متخصص در امور ارث و ترکه، امری حیاتی است. وکیل می تواند:
- اطمینان حاصل کند که تمامی مراحل قانونی به درستی و به موقع انجام می شوند.
- از بروز اشتباهات رایج که منجر به تضییع حقوق وراث یا بستانکاران می شود، جلوگیری کند.
- بهترین راهکارها را برای حل اختلافات بین وراث ارائه دهد.
- در تنظیم دقیق دادخواست ها، جمع آوری مدارک، و پیگیری پرونده در مراجع قضایی یاری رساند.
- مسیر قانونی را تسریع و از هزینه های اضافی جلوگیری کند.
پیامدهای عدم پیگیری یا تأخیر در امور ترکه
عدم پیگیری به موقع یا تأخیر در انجام امور ترکه می تواند منجر به عواقب نامطلوبی شود:
- حیف و میل اموال: بدون مهروموم، احتمال سوءاستفاده یا از بین رفتن اموال وجود دارد.
- افزایش اختلافات: با گذشت زمان و عدم شفافیت، اختلافات بین وراث تشدید می شود.
- افزایش هزینه ها: دیرکرد در پرداخت مالیات بر ارث منجر به جریمه و افزایش هزینه ها می شود.
- پیچیدگی های قانونی: با گذشت زمان، ممکن است قوانین تغییر کند یا اسناد مورد نیاز مفقود شوند که حل و فصل امور را دشوارتر می سازد.
نتیجه گیری: اهمیت پیگیری دقیق امور ترکه
فرآیندهای حقوقی مهروموم، تحریر و تقسیم ترکه، ستون های اصلی مدیریت دارایی های متوفی و تضمین حقوق بازماندگان هستند. پیگیری صحیح و به موقع این مراحل نه تنها به حفظ اموال و شفافیت مالی کمک می کند، بلکه از بروز اختلافات گسترده جلوگیری کرده و آرامش خاطر را برای وراث و سایر ذینفعان به ارمغان می آورد. با توجه به پیچیدگی های حقوقی و جنبه های فنی این فرآیندها، مشورت با وکلای متخصص و بهره گیری از دانش حقوقی آن ها، یک سرمایه گذاری هوشمندانه برای تضمین اجرای عدالت و جلوگیری از مشکلات آتی است.
برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی و تنظیم دقیق دادخواست های مربوط به امور ترکه، با وکلای مجرب و متخصص در این حوزه تماس حاصل فرمایید تا امور مربوط به ترکه متوفی به نحو احسن و کاملاً قانونی پیگیری و به سرانجام برسد.
منابع و مستندات قانونی
این مقاله بر اساس مواد قانونی زیر تدوین شده است:
- قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران: به ویژه در بخش های مربوط به ارث، وصیت و تقسیم اموال.
- قانون امور حسبی مصوب ۱۳۱۹: شامل مواد ۱۶۷ تا ۲۱۸ در خصوص مهروموم و تحریر ترکه، و مواد ۳۰۰ به بعد در مورد تقسیم ترکه.
- قانون اجرای احکام مدنی مصوب ۱۳۵۶.
- نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه: از جمله نظریات مربوط به امکان صدور همزمان مهروموم و تحریر ترکه، و توقیف ماترک در زمان تحریر.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "نمونه دادخواست مهروموم ترکه، تحریر و تقسیم آن (جامع)" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "نمونه دادخواست مهروموم ترکه، تحریر و تقسیم آن (جامع)"، کلیک کنید.