چرا رضا کیانیان از نوشتن فاصله گرفت؟

آفتاب نیوز :

رضا کیانیان گفت: از نوشتن فاصله گرفتم زیرا هیچ نقد جدی پیرامون آنها نوشته نشد. حتی جامعه منتقدان نیز آثار مرا تحلیل نکردند که چرا من به چنین موضوعاتی پرداختم. از سوی دیگر جامعه افسرده شده و این نیز انگیزه ام را برای نوشتن کاهش داد.

سومین نشست تخصصی «کتاب و سینما» با عنوان «رابطه متقابل کتاب و سینما» در سرای هنرگان کتاب نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با حضور رضا کیانیان بازیگر سینما و مهرزاد دانش منتقد سینما و مدیر جلسه برگزار شد.

در ابتدای این نشست مهرزاد دانش با اشاره به سوابق هنری و تألیفی رضا کیانیان گفت: تاکنون ۷ کتاب از رضا کیانیان منتشر شده است که برخی از آنها به جنبه های گوناگون بازیگری و تحلیل آن اختصاص دارند.

او همچنین حضور بازیگر در قاب سینما را از منظر عوامل پشت صحنه بررسی کرده و در حوزه های فیلمنامه نویسی و عکاسی نیز تجربیاتی دارد.

وی در ادامه دلیل فاصله گرفتن کیانیان از نوشتن را جویا شد و او در پاسخ گفت: با اینکه کتاب هایم پرفروش بودند و در دانشکده ها و آموزشگاه های سینمایی تدریس می شدند اما همانطور که اشاره کردید از نوشتن فاصله گرفتم زیرا هیچ نقد جدی پیرامون آنها نوشته نشد. حتی جامعه منتقدان نیز آثار مرا تحلیل نکردند که چرا من به چنین موضوعاتی پرداختم. از سوی دیگر جامعه افسرده شده و این نیز انگیزه ام را برای نوشتن کاهش داد.

وی در ادامه افزود: البته سال گذشته تصمیم گرفتم دوباره نوشتن را از سر بگیرم و در این مدت مقالاتی نوشتم. من خود را معلم خوبی نمی دانم زیرا نمی توانم دانشجو را گام به گام به سمت پیشرفت هدایت کنم به همین دلیل ترجیح می دهم افکار و نظریاتم را در قالب نوشتار ارائه دهم.

فرهنگ مونولوگ و تأثیر آن بر ارتباط اجتماعی

کیانیان با تأمل بر ساختار های فرهنگی جامعه گفت: در کشور ما فرهنگ مونولوگ حاکم است مسئله ای که از دوران کودکی بر نسل ما تأثیر گذاشته است. من معتقدم جامعه سنتی ما با پرسشگری میانه ای ندارد. در گذشته برای حل مشکلات به کدخدا مراجعه می شد فردی که به سنت ها آگاه بود.

ضعف در خودشناسی تاریخی

رضا کیانیان با انتقاد از فقدان نگاه تاریخی در فرهنگ ایران گفت: برخی از اروپاییان در سفرنامه هایشان احوال ایرانیان را ثبت کرده اند اما خود ما درباره اینکه چه کسی هستیم نوشته ای نداریم؛ و فقط انقلاب و جنگ تحمیلی باعث شد دوربین ها کمی به سمت خودمان و جامعه برگردد. در اروپا سیاستمداران خاطرات خود را می نویسند خاطراتی که از جنبه هایی برخوردار هستند که در متون جامعه شناسی نمی گنجد. متأسفانه در ایران نگاه تاریخی دقیق و تحلیلی وجود ندارد. مثلاً در مورد ناصرالدین شاه بیشتر به وجوه شخصیتی او پرداخته شده تا دلایل شکوفایی هنری دوران ناصری.

مهرزاد دانش در ادامه افزود: نقد معمولا باعث دلخوری یا مماشات می شود. نقد های امروز بیشتر یک سویه اند و امکان تعامل در آنها وجود ندارد. کمتر سینماگری را می توانیم پیدا کنیم که احساسات تحلیل ها و درک خود را به صورت مکتوب ارائه کند و رضا کیانیان در این عرصه نمونه ای کم نظیر است.

کیانیان نیز با اشاره به تجربیات خود در این زمینه یادآور شد: در جلسات خانه سینما با دوستان درباره دلایل شکست یا موفقیت فیلم ها صحبت کرده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که تلاطم های اجتماعی بر شادی و رفتار مردم تأثیر گذاشته است و این مسئله باید مستندسازی و تحلیل شود.

هنر موجودیتی مستقل دارد

کیانیان با انتقاد از نگاه سطحی به نقد بیان داشت: سال ها پیش وقتی فیلمی نقد می شد فقط پیام یا محتوایش بررسی می شد و درباره بازیگری و کارگردانی فقط از صفات خوب یا بد استفاده می شد در حالی که این نوع نقد ناقص است. سینما زبانی مستقل با المان های گوناگون است؛ و نمی توان نقش عوامل مختلف را در کیفیت اثر نادیده گرفت. مهم این است که پیام چگونه منتقل می شود نه اینکه الزاماً پیامی وجود داشته باشد. از سویی دیگر هنر موجودیتی مستقل است و ارتباطی با پیام رسانی ندارد.

بررسی تئوریک یک پرسش بنیادین

کیانیان با اشاره به سوابق نوشتاری خود گفت: یکی از مقاله هایی که به رشته تحریر درآورده ام پاسخ به این سوال است که آیا اصلا بازیگری هنر است؟ من معتقدم این سوال پاسخ ساده ای ندارد و نیازمند بررسی نظری و تئوریک است. بازیگری ترکیبی از فن و هنر است و به همین دلیل می توان آن را مورد نقد قرار داد.

رشد دو قطبی گری

دانش در ادامه بیان داشت: اخیرا شاهد هستیم دو قطبی گری در جامعه شدت گرفته و یکی از عوامل آن وابستگی به شبکه های اجتماعی است. این فضا مطالعه را کاهش داده و کاربران ناشناس باعث ایجاد تنش می شوند. این موضوع آنقدر رواج پیدا کرده که حتی متولیان فرهنگی هم کمتر اهل کتاب شده اند.

کیانیان نیز ادامه داد: متاسفانه در اینستاگرام شاهدیم که برخی به ما می خواهند یاد بدهند که چگونه باید زندگی کنیم یا کار ها را انجام دهیم در حالی که صلاحیت انجام این کار را ندارند. سال ها پیش در برنامه ای تلویزیونی گفتم که یکی از راه های ترویج کتابخوانی نمایش کتابخانه در خانه شخصیت های فیلم است. موضوعی که در گذشته دیده می شد اما امروز دیگر وجود ندارد و باید به دنبال علت آن بود.

ستایش «وسط بازی»؛ مقابله با افراط و تفریط

کیانیان به تجربه شخصی اش در برابر افراط گرایی اشاره کرد و یادآور شد: پیش از دو قطبی شدن جامعه به من انتقاد می کردند و مرا «وسط باز» می نامیدند. در حالی که همواره تلاش می کردم مستقل باشم و مقاله ای هم با عنوان «در ستایش وسط بازی» نوشتم؛ که اگر تعداد چنین افرادی زیاد شود ایران به سمت توسعه حرکت می کند و از شرایط دو قطبی رها می شود.

رشد کتاب های سینمایی؛ شاخصی مثبت برای فرهنگ سینما

کیانیان در پاسخ به سوال دانش درباره رشد انتشار کتاب های سینمایی بیان داشت: نوشتن بیش از ۳۰۰ عنوان کتاب سینمایی در یک سال اتفاقی درخشان است زیرا چاپ این آثار نشان دهنده وجود مخاطب است. در جامعه ای که روزنامه فراوان باشد یعنی آن جامعه در حال رشد فرهنگی است اما امروز متاسفانه شاهد چنین چیزی نیستیم.

وی با بیان اینکه در ایران کتاب قیمت زیادی ندارد. ادامه داد:چند سال پیش تئاتری با عنوان «پدر» را روی صحنه داشتیم که برخی به بهای بلیت اعتراض داشتند اما همان مبلغ را صرف خرید تنقلات می کردند.

کیانیان در بخش پایانی صحبت های خود درباره بداهه پردازی و نقش هوش مصنوعی در بازیگری بیان داشت: من در حرفه بازیگری و زندگی شخصی فردی بداهه پرداز هستم. هنوز هوش مصنوعی نتوانسته جای این خلاقیت ها را بگیرد؛ بنابراین نگران جایگزینی اش با هنر نیستم.

سلسله نشست های «کتاب و سینما» هر روز توسط سازمان سینمایی در سرای هنرگان کتاب سی و ششمین نمایشگاه بین المللی کتاب برگزار می شود.

گفتنی است چهارمین نشست امروز شنبه ۲۰ اردیبهشت ساعت ۱۶ با حضور نغمه ثمینی شیوا مقانلو و مهرزاد دانش با موضوع «نقد ادبی و سینمایی؛ تفاوت ها و شباهت ها» برگزار می شود.