تهران چگونه از ترور کندی باخبر شد؟ / نخستین ایرانی که این خبر را شنید چه کسی بود؟

ایران‌دخت خوانساری: «در ساعت ده و نیم دیشب [شامگاه جمعه یکم آذر ۱۳۴۲] جان کندی رئیس‌جمهور وقت آمریکا با شلیک سه گلوله به قتل رسید.» این خبری بود که روزنامه‌ی اطلاعات روز شنبه دوم آذر ۱۳۴۲ تمام صفحه نخست خود را به آن اختصاص داد. در همین روز اطلاعیه‌ی دربار نیز به مناسبت ترور کندی در صفحه‌ی نخست اطلاعات به این شرح منتشر شد:

«به مناسبت درگذشت اسف‌انگیز پرزیدنت جان.اف.کندی رئیس‌جمهوری ایالات متحده‌ی آمریکا دربار شاهنشاهی ایران به فرمان مطاع همایونی از امروز به مدت پنج روز عزادار و کلیه‌ی پرچم‌ها در این مدت نیمه‌افراشته خواهد بود. وزیر دربار شاهنشاهی – حسین قدس نخعی»

نخستین پیام را چه کسی دریافت کرد؟

اما تهران چطور از ترور رئیس‌جمهور آمریکا مطلع شد و چه کسی نخستین پیام را دریافت کرد؟ مجله‌ی سپید و سیاه به تاریخ هشتم آذر ۱۳۴۲ در این باره نوشت:

اولین ایرانی که از خبر سوءقصد به جان کندی رئیس‌جمهور فقید آمریکا اطلاع پیدا کرد «پرویز رائین» خبرنگار آسوشیتدپرس در تهران بود.

رائین در ساعت ده و بیست دقیقه یعنی درست چهار دقیقه پس از شلیک اولین گلوله به سوی رئیس‌جمهور چهل‌وشش‌ساله‌ی ایالات متحده از این ماجرا خبردار شد. در آن ساعت شب او مشغول مخابره‌ی خبری درباره‌ی ضیافت سفارت شوروی به افتخار «برژنف» [صدر هیأت‌رئیسه‌ی شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی] بود که ناگهان اپراتور دستگاه تلکس آسوشیتدپرس در نیویورک ارتباط را قطع کرده این کلمات را مخابره کرد:

– مستر رائین! خواهش می‌کنم برنامه‌ی خود را قطع کنید زیرا هم‌اکنون خبر رسید که پرزیدنت کندی مورد سوءقصد قرار گرفته و من می‌خواهم برای کسب اطلاع بیش‌تر به قسمت دیگر خبرگزاری بروم.

رائین تعریف می‌کرد:

– من تازه دو پاراگراف از خبر خود را مخابره کرده بودم که یک‌مرتبه ارتباط قطع شد و اپراتور دستگاه خبرگزاری، ماجرای سوءقصد به جان رئیس‌جمهور را به من اطلاع داد. در حدود یک دقیقه و نیم بین ما سکوت برقرار شد تا او دوباره به سر کار خود برگشت و این بار این‌طور مخابره کرد:

– هم‌اکنون از بیمارستان پارکلند در دالاس خبر دادند که جال پرزیدنت به‌شدت وخیم است و پزشکان هیچ‌گونه امیدی به نجات او ندارند.

درست در همین لحظه گزارشات مفصل این خبر بر روی دستگاه‌های تلکس خبرگزاری پارس، سفارت آمریکا و سایر موسسات خبری در تهران منعکس گردید. در اداره‌ی تبلیغات و خبرگزاری پارس اولین کسی که از ماجرای سوءقصد به پرزیدنت کندی اطلاع یافت «مدرس تهرانی» مترجم کشیک شب خبرگزاری بود. مدرسی تهرانی که از مترجمین قدیمی خبرگزاری پارس می‌باشد بلافاصله به منزل معینیان وزیر مشاور و سرپرست اداره‌ی تبلیغات و انتشارات تلفن کرده و در چند جمله‌ی کوتاه و مختصر می‌گوید:

– آقای معینیان مثل این‌که جان کندی را ترور کرده‌اند، همین الان خبر ترور او روی دستگاه است.

معینیان که تازه به خانه آمده بود از این خبر غیرمترقبه جا خورده سوال می‌کند:

– چه می‌گویی؟! رئیس‌جمهور آمریکا را ترور کرده‌اند؟ مطمئن هستی؟

– بله آقای معینیان، اجازه بدهید عین خبر را برای شما بخوانم…

و مدرسی تهرانی عین خبر را برای معینیان نقل می‌کند و می‌گوید:

– گزارشات بعدی حاکی از آن است که حال رئیس‌جمهور چندان رضایت‌بخش نیست. گویا دو کشیش کاتولیک را برای حضور بر بالین او خواسته‌اند.

معینیان به مدرسی تهرانی دستور می‌دهد:

– فورا همه‌ی اعضای خبرگزاری را خبر کنید، ضمنا خودتان نیز مواظب خبرها باشید و اگر چیز تازه‌ای دریافت کردید بلافاصله مرا در جریان بگذارید من تا چند دقیقه‌ی دیگر به اداره خواهم آمد.

وزیر مشاور سپس به خانه‌ی نخست‌وزیر [اسدالله علم] تلفن کرده ضمن اطلاع ماجرا می‌گوید:

– باید هم‌اکنون گزارش این خبر به عرض شاهنشاه برسد.

نخست‌وزیر ضمن تایید این موضوع جواب می‌دهد:

– خودتان گزارش حادثه را به عرض ملوکانه برسانید.

پس از این مکالمه معینیان با دربار تماس می‌گیرد تا خبر سوءقصد به جان کندی را به عرض اعلیحضرت برساند. در آن موقع شاهنشاه هنوز در دفتر کار خود تشریف داشتند. بلافاصله رئیس دفتر مخصوص شرفیاب شده و به عرض می‌رساند:

– هم‌اکنون آقای وزیر مشاور خبر دادند که متاسفانه به جان پرزیدنت کندی سوءقصد به عمل آمده است.

شاهنشاه با ناراحتی و اندوه فراوان این خبر را دریافت کرده و شخصا به آقای معینیان دستور می‌دهند:

– گزارشات بعدی را نیز فورا اطلاع دهید. من برای دریافت خبرهای تازه بیدار خواهم ماند.

وزیر مشاور به طرف اداره‌ی تبلیغات حرکت می‌کند تا شخصا جریان تنظیم و پخش اخبار مربوط به این حادثه را زیر نظر بگیرد. ساعت ده و چهل دقیقه خبر درگذشت جان کندی روی دستگاه تلکس خبرگزاری پارس منعکس می‌شود.

– جان فیتز جرالد کندی چشم از جهان فروبست.

گزارش این خبر فورا برای عرض به حضور شاهنشاه به دربار ارسال می‌گردد، شاهنشاه پس از اطلاع از مرگ جان‌گداز رئیس‌جمهور ایالات متحده دستور می‌فرمایند:

– مراتب تاسف و تاثر من و دولت ایران را از این حادثه‌ی اسف‌انگیز اعلام کنید.

خبرگزاری پارس که در ساعت یازده خبر سوءقصد به جان کندی را منتشر ساخته بود، در نیمه‌شب بار دیگر شروع به پخش اخبار سوءقصد به پرزیدنت کندی کرده و با تاسف فراوان مرگ او را اعلام می‌نماید.

و بدین ترتیب مردم ایران از درگذشت رهبر چهل‌وشش‌ساله‌ی آمریکا اطلاع یافتند.

۲۵۹