پیترو دلاواله

پیترو دلاواله، جهانگرد و شرق شناس برجسته ایتالیایی قرن هفدهم، به واسطه سفرنامه اش که شرح دقیق و بی نظیری از ایران عصر صفوی، آداب و رسوم، سیاست و اجتماع آن دوران ارائه می دهد، شهرت دارد. او شاهد عینی دربار شاه عباس اول بود و اولین گربه ایرانی را به اروپا برد.

پیترو دلاواله (Pietro Della Valle) یکی از تاثیرگذارترین چهره ها در تاریخ جهانگردی و شرق شناسی به شمار می رود. مشاهدات دقیق و بی طرفانه او از فرهنگ ها و تمدن های شرقی، به ویژه ایران دوران صفویه، در قالب سفرنامه ای ارزشمند، بینش عمیقی از این مناطق را به اروپا منتقل کرد. زندگی پرماجرای این اشراف زاده رومی، از تحصیلات ادبی و تجربیات نظامی گرفته تا سفرهای طولانی و ثبت وقایع تاریخی، او را به یکی از مهم ترین منابع برای مطالعه شرق در قرن هفدهم تبدیل کرده است.

زندگی و خاستگاه پیترو دلاواله

تولد و محیط خانوادگی

پیترو دلاواله در یازدهم آوریل سال ۱۵۸۶ میلادی در شهر رم، پایتخت ایتالیا، دیده به جهان گشود. او متعلق به یکی از کهن ترین و اصیل ترین خانواده های اشرافی و کاتولیک رم بود؛ خانواده ای با ریشه های عمیق که پمپئو و جوانا آلبرینی والدین او را تشکیل می دادند. این خاستگاه اشرافی، نه تنها جایگاه اجتماعی او را تضمین می کرد، بلکه مسیر تحصیل و پرورش او را نیز مطابق با رسم و رسوم زمان خود شکل داد.

تحصیلات و اولین تجربیات نظامی

از دوران کودکی پیترو اطلاعات چندانی در دست نیست، جز اینکه مطابق با سنت خانواده های اصیل، به آموختن زبان لاتین همت گماشت و در آن به تبحر رسید. تسلط او به لاتین به حدی بود که توانست به عضویت «فرهنگستان ظرفا»، یکی از مهم ترین مجامع علمی و ادبی رم، درآید. این فرهنگستان که پذیرش در آن نیازمند اصالت خانوادگی و دانش کافی بود، فرصتی برای دلاواله فراهم آورد تا با ایراد خطبه های شیوا، استعداد ادبی خود را به نمایش بگذارد. علاوه بر ادبیات، او به فراگیری فنون نظامی و شوالیه گری نیز پرداخت. در سال ۱۶۱۱، با ناوگان اسپانیا در لشکرکشی ای به شمال آفریقا شرکت کرد که هدف آن مقابله با راهزنان دریایی مدیترانه بود. این لشکرکشی، طبق گفته خودش، به جنگی جدی تبدیل نشد و او پس از آن به رم بازگشت.

شکست عاطفی و انگیزه سفر به شرق

بازگشت به رم با یک تجربه تلخ عاطفی همراه شد. دلاواله عاشق دختری شد که این عشق به وصال نرسید. شکست در این رابطه عاطفی، او را غرق در اندوه و سرخوردگی کرد و باعث شد تصمیم به ترک رم بگیرد. این دوره از زندگی او را می توان نقطه عطفی دانست که انگیزه اصلی برای آغاز سفرهای طولانی اش را فراهم آورد. اگرچه هدف اولیه او زیارت سرزمین مقدس بود، اما با اصرار دوستان و میل به فرار از غم، تصمیم گرفت تا سفری گسترده تر به مشرق زمین را آغاز کند. این تصمیم، سرآغاز دوازده سال ماجراجویی بی نظیر بود که نه تنها زندگی خود دلاواله را دگرگون ساخت، بلکه گنجینه ای از اطلاعات تاریخی و فرهنگی برای آیندگان به ارمغان آورد.

آغاز سفرهای شرقی: از قسطنطنیه تا بغداد

ورود به قسطنطنیه و آموختن زبان ها

سفر پیترو دلاواله به شرق در تاریخ هشتم ژوئن سال ۱۶۱۴ از ونیز آغاز شد. او با کشتی گران دلفینو عازم قسطنطنیه (استانبول کنونی) شد و حدود یک سال در پایتخت امپراتوری عثمانی اقامت گزید. این اقامت طولانی مدت، فرصتی بی نظیر برای دلاواله بود تا با فرهنگ و زبان مردم منطقه آشنا شود. او در این مدت به خوبی زبان ترکی را فراگرفت و همین تسلط زبانی، نقش مهمی در برقراری ارتباطات عمیق تر و کسب اطلاعات دست اول در طول سفرهایش ایفا کرد. این دوره را می توان مرحله ای حیاتی در آماده سازی او برای تبدیل شدن به یک شرق شناس واقعی دانست.

گذر از شام و فلسطین به سوی بین النهرین

پس از قسطنطنیه، دلاواله به سمت آسیای صغیر و سپس مصر حرکت کرد. او از طریق صحرای سینا به فلسطین رفت و پس از زیارت بیت المقدس، که هدف اولیه سفر مذهبی او بود، راهی دمشق و حلب شد. مسیر او سپس به سمت بغداد، یکی از مراکز مهم فرهنگی و تجاری آن زمان، ادامه یافت. در این سفر، او نه تنها به دنبال زیارتگاه ها بود، بلکه کنجکاوی او را به سمت بازدید از آثار باستانی و تمدن های کهن نیز سوق می داد. برای مثال، به قصد مشاهده ویرانه های تمدن بابل، از شهر حله نیز دیدن کرد.

ازدواج با بانو سیتی معانی

پس از بازگشت به بغداد در سال ۱۶۱۶، دلاواله با دوشیزه ای آسوری مسیحی به نام بانو سیتی معانی جویری ازدواج کرد. سیتی معانی که در آن زمان هجده سال داشت، تا زمان درگذشتش در میناب، پیترو دلاواله را در تمام سفرهای پرماجرایش همراهی کرد و نقش مهمی در ثبت مشاهدات و تجربیات او داشت. این ازدواج و حضور سیتی معانی در کنار دلاواله، به او کمک کرد تا دیدگاه های عمیق تری نسبت به فرهنگ ها و جوامع مسیحی شرق پیدا کند و درک بهتری از تنوع مذهبی و قومی منطقه داشته باشد.

پیترو دلاواله در قلب ایران صفوی

سفر به ایران و اولین دیدار با اصفهان

در سال ۱۶۱۷ میلادی، در حالی که ایران و عثمانی درگیر جنگ بودند، پیترو دلاواله به همراه همسرش بانو سیتی معانی و چند تن از ملازمان، از راه همدان و گلپایگان عازم اصفهان شد. ورود آنها به اصفهان در ۲۵ ذیحجه ۱۰۲۵ هجری قمری (مصادف با ۴ ژانویه ۱۶۱۷ میلادی) صورت گرفت. در این زمان، شاه عباس اول در اصفهان حضور نداشت و در فرح آباد مازندران، در کنار دریای خزر، به سر می برد. با این حال، به محض اطلاع از حضور این جهانگرد ایتالیایی، به دستور شاه عباس، آنان در یکی از خانه های حکومتی اصفهان اسکان داده شدند که نشان از احترام ویژه دربار صفوی به مهمانان خارجی داشت.

ملاقات با شاه عباس اول در مازندران

پس از مدتی اقامت و بازدید از اصفهان، دلاواله در ژانویه ۱۶۱۸ (مصادف با محرم ۱۰۲۷ قمری) از راه کویر و فیروزکوه به مازندران سفر کرد. در شهر اشرف (بهشهر کنونی)، شاه عباس او را به حضور پذیرفت. این ملاقات، نقطه عطفی در سفر دلاواله به ایران بود. او با دقت تمام مذاکرات و تعاملات خود با شاه را در سفرنامه اش شرح می دهد. شاه عباس از همان ابتدا با این جهانگرد ایتالیایی با مهربانی و احترام رفتار کرد و همین امر سبب شد که دلاواله برای مدت طولانی در دربار ایران اقامت کند و شاه را در بسیاری از سفرها و لشکرکشی هایش همراهی نماید. این همراهی، فرصت های بی نظیری برای دلاواله فراهم آورد تا از نزدیک شاهد اوضاع سیاسی، اجتماعی و نظامی ایران باشد.

اهداف اصلی دلاواله از سفر به ایران

پیترو دلاواله، خود در سفرنامه اش به چند هدف اصلی از سفر به ایران اشاره می کند که نشان دهنده ابعاد فکری و شخصیتی اوست:

1. کسب شهرت و ارضای حس کنجکاوی: او خود را با شخصیت های تاریخی بزرگی چون اسکندر و هومر مقایسه می کرد و در آرزوی دستیابی به شهرتی مشابه آن ها برای خود، خانواده و سرزمینش بود. کنجکاوی سیری ناپذیر او برای کشف سرزمین های ناشناخته، یکی از مهم ترین انگیزه هایش به شمار می رفت.
2. مبارزه با عثمانیان و انتقام از بدرفتاری با مسیحیان: دلاواله تمایل داشت در لشکرکشی های نظامی علیه ترکان عثمانی شرکت کند و تا حد ممکن انتقام بدرفتاری هایی را که عثمانی نسبت به مسیحیان انجام می داد، بگیرد. این هدف ریشه در اعتقادات مذهبی و حس همدردی او با مسیحیان تحت ستم در امپراتوری عثمانی داشت.
3. فراهم آوردن مهاجرت مسیحیان به ایران: تحت تاثیر رفتار عالی و مهربانانه شاه عباس با ارامنه و سایر مسیحیان مقیم ایران و آزادی کاملی که آنان در انجام آداب و رسوم مذهبی خود داشتند، دلاواله بر آن شد تا اسباب مهاجرت مسیحیان ساکن عثمانی را به ایران فراهم آورد. او در این باره زبان به ستایش از شاه ایران گشوده و از شاهزادگان غربی که نسبت به آزار مسیحیان بی اعتنا بودند، انتقاد می کرد.

همراهی در وقایع تاریخی و مشاهدات میدانی

یکی از ارزشمندترین بخش های سفرنامه دلاواله، توصیفات او از وقایع تاریخی است که خود شاهد آن ها بوده است. او به همراه شاه عباس عازم اردبیل شد و از نزدیک شاهد جنگ های ایران و عثمانی و فتح ایرانیان در این نبردها بود. شرح دقیق او از این وقایع، اطلاعات دست اول و بی نظیری را برای مورخان فراهم می آورد. پس از خاتمه جنگ، دلاواله دچار بیماری سختی شد که با توجه به توصیفاتش، می توان نتیجه گرفت مالاریا بوده است. او در فرح آباد مازندران به این بیماری مبتلا شده بود و پس از بازگشت به اصفهان و با مراقبت های مداوم بهبود یافت. حدود چهار سال اقامت او در اصفهان پس از بهبودی، فرصت دیگری برای مشاهده دقیق تر زندگی شهری، آداب و رسوم، اقتصاد و اجتماع ایران صفوی به او داد.

پیترو دلاواله با نگاهی تیزبین، اوضاع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و آداب و رسوم مناطق مختلف را به نگارش درآورده است. او جزو نخستین جهانگردان اروپایی است که سفرنامه دقیقی درباره سرزمین های مشرق نوشته و کنجکاوی اش او را به برقراری مناسبات دوستانه با درباریان، روحانیان و مردم عادی سوق داده است.

سفر به شیراز و توصیفات تخت جمشید

در اکتبر سال ۱۶۲۱، دلاواله اصفهان را ترک کرد و عازم جنوب ایران شد. او از شیراز و سپس از تخت جمشید بازدید کرد. توصیفات او از خرابه های باشکوه تخت جمشید، هرچند در آن زمان ماهیت واقعی این بنا به طور کامل درک نشده بود و او حدسیات مختلفی را مطرح می کرد، اما بسیار دقیق و ارزشمند است. دقت مشاهدات او به حدی بود که بعدها، هنگامی که یک نقاش هلندی از روی این توصیفات تصویری تخیلی به ترجمه هلندی کتاب اضافه کرد، شباهت قابل توجهی میان آن تصویر و آنچه واقعاً از تخت جمشید باقی مانده بود، وجود داشت. نکته جالب توجه دیگر، استنباط هوشمندانه او مبنی بر اینکه کتیبه های میخی بر خلاف خطوط اسلامی، از چپ به راست نوشته شده اند؛ درکی که از روی شواهد و قراین به دست آمده بود و نبوغ او را در مشاهده و تحلیل نشان می دهد.

درگذشت بانو سیتی معانی و عزم دلاواله

سفر دلاواله به سوی هند از سواحل جنوبی ایران، با حادثه ای تلخ همراه شد. در تاریخ ۳۰ دسامبر ۱۶۲۲، بانو سیتی معانی، همسر محبوبش، در میناب درگذشت. او که بر اثر سفرهای متعدد خسته و آزرده شده و تحمل آب و هوای منطقه را نداشت، به بیماری مبتلا شده بود. دلاواله شرح بیماری و درگذشت همسرش را در یکی از نامه های خود با سوز و گدازی خاص بیان می کند. عشق و علاقه شدید او به همسرش، منجر به تصمیمی عجیب و بی سابقه شد: او جسد سیتی معانی را مومیایی کرد و در تابوتی قرار داد. این تابوت در تمام مسافرت های بعدی، تا زمان بازگشت به رم، همراه او بود تا سرانجام همسر محبوبش را در آرامگاه خانوادگی به خاک بسپارد. این عمل، نمادی از وفاداری عمیق و شخصیت منحصر به فرد پیترو دلاواله است.

از هند تا بازگشت به رم

گذر از خلیج فارس و سفر به هندوستان

هنگامی که پیترو دلاواله به سواحل خلیج فارس رسید، منطقه درگیر جنگ های شدید هرمز بود. ایرانیان به کمک ناوگان انگلیسی، قلعه پرتغالی ها را محاصره کرده و مشغول بیرون راندن آن ها از جزیره هرمز بودند. این وضعیت، ادامه سفر مستقیم از خلیج فارس را ناممکن ساخت. در نتیجه، دلاواله به شهر لار رفت و در ژانویه ۱۶۲۳، از طریق بندر گمبرون (بندرعباس فعلی) با کشتی عازم هند شد. پس از حدود ۲۰ روز سفر دریایی، در بندر سورت پا به خشکی گذاشت. اقامت این جهانگرد در هند تقریباً ۲۰ ماه به طول انجامید و در طی آن مدت به اطراف این کشور پهناور سفر کرد و طبق معمول، خاطرات و مشاهدات خود را به دقت یادداشت نمود.

مسیر بازگشت به اروپا و استقبال پاپ

در نوامبر ۱۶۲۴، دلاواله در بندر گوا سوار کشتی شد و قصد بازگشت به میهن خود را کرد. مسیر بازگشت او از طریق گوا، مسقط، بصره و حلب ادامه یافت و سپس از طریق دریای مدیترانه به ناپل رسید. سرانجام، در سال ۱۶۲۶، پس از دوازده سال ماجراجویی و سفر در شرق، به رم بازگشت. بازگشت او با استقبال گرمی از سوی پاپ اوربان هشتم روبرو شد و دلاواله به یکی از ملازمان خاص پاپ تبدیل گردید. این استقبال رسمی، نشان از اهمیت و ارزش سفرهای او برای جامعه آن زمان اروپا داشت، چرا که اطلاعات دست اول و دقیقی از مناطق کمتر شناخته شده جهان را با خود به ارمغان آورده بود.

سال های پایانی، تدوین سفرنامه و میراث

تدفین بانو سیتی معانی و ازدواج مجدد

در ۲۵ ژوئیه ۱۶۲۶، پیترو دلاواله پس از تحمل سختی های فراوان، جسد مومیایی شده همسرش، بانو سیتی معانی، را که تا رم همراه خود آورده بود، در آرامگاه خانوادگی واقع در کلیسای آراچلی، که بر روی تپه معروف مرکز شهر رم قرار دارد، به خاک سپرد. این مراسم نمادی از عشقی بی کران و وفاداری او بود. پس از مدتی، دلاواله با دختری گرجی به نام ماریا تیناتین زیبا ازدواج کرد. ماریا، که شرح زندگی اش در سفرنامه دلاواله آمده، دختر یکی از صاحب منصبان گرجستان بود که پدرش در جنگ با شاه عباس کشته شده بود. بانو سیتی معانی، دخترک را به نزد خود آورده و در تربیت او کوشیده بود. پس از مرگ سیتی معانی، ماریا تیناتین پیترو دلاواله را در تمام سفرهای بعدی همراهی کرد و این هم نشینی به ازدواج آن ها انجامید. پیترو دلاواله از ماریا تیناتین صاحب چهارده فرزند شد.

فعالیت های فکری و ادبی در رم

پس از ازدواج مجدد، دلاواله زندگی خود را در رم ادامه داد. خانه او به مرکزی برای رفت وآمد دوستان و علاقه مندان به شنیدن ماجراهای جذاب سفرهای او تبدیل شده بود. او در انجمن های ادبی زمان نیز به موفقیت های زیادی دست یافت. سرگرمی اصلی دلاواله در این سال ها، مطالعه و تنظیم خاطرات و مشاهدات خود از سفر بود که به تدوین سفرنامه عظیمش انجامید. او حتی یک یا دو آلت موسیقی تازه نیز ابداع کرد که البته چندان مورد استقبال عمومی قرار نگرفت، اما نشان دهنده روحیه کنجکاوی و خلاقیت او در عرصه های مختلف بود.

شاهکار ادبی: سفرنامه پیترو دلاواله

شهرت اصلی پیترو دلاواله بیش از هر چیز مدیون سفرنامه اش است که در قالب ۳۶ نامه مفصل به دوستش ماریو اسکیپانو در ناپل نوشته شده است. اگرچه اسکیپانو موفق به تدوین آن ها نشد، اما دلاواله پس از اقامت در رم، خود این کار را به انجام رساند. این سفرنامه به سه بخش اصلی تقسیم می شود: عثمانی، ایران، و هند و چگونگی بازگشت به رم. هجده نامه از این مجموع، اختصاص به مشاهدات او از ایران دارد و بیش از نیمی از حجم کل سفرنامه را شامل می شود.

ساختار و محتوای سفرنامه

سفرنامه دلاواله یک گنجینه واقعی از اطلاعات دست اول و بی نظیر درباره اوضاع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و آداب و رسوم مناطق مختلف شرق است. او حوادثی را که شاهد آن بوده به دقت ثبت کرده و آن ها را با کتاب ها و رساله هایی که همراه داشته، مقایسه کرده است. برای مثال، اطلاعات دقیقی درباره قدرت نظامی عثمانیان در جزایر تحت اشغال آن ها در دریای اژه ارائه داده است. کنجکاوی او سبب شده بود که با درباریان، روحانیان و مردم عادی مناسبات دوستانه برقرار کند و از این طریق، به اطلاعات عمیق و جزئی دست یابد. گزارش او از بیماری شاه عباس و نگرانی زینب بیگم، عمه شاه، از قتل عام خاندان صفوی به دست قزلباشان، نشان دهنده نزدیکی و ارتباط عمیق او با دربار صفوی است.

اهمیت تاریخی و اطلاعاتی سفرنامه

سفرنامه پیترو دلاواله از جهات بسیاری اهمیت دارد. او جزو نخستین جهانگردان اروپایی است که سفرنامه دقیقی درباره سرزمین های مشرق نوشته و دیدگاه های بی طرفانه ای را ارائه داده است. تسلط او به زبان های ترکی، عربی، فارسی و کلدانی، به او امکان برقراری ارتباطات عمیق تر و کسب اطلاعات موثق تر را می داد. او اطلاعات دقیقی از زندگی ایرانیان در نیمه دوم حکومت شاه عباس اول نوشته است که شامل آداب و رسوم، خوردنی ها و آشامیدنی ها، سرگرمی ها و گیاهان بومی می شود. ویژگی های مثبت و منفی شاه عباس را بدون داوری و با رویکردی بی طرفانه گزارش کرده و از امنیت راه ها و وضعیت سپاهیان در ایران به نیکی یاد کرده است. تأثیر ایران بر او به اندازه ای بود که در نامه ای به دوستش اعلام کرد متن نامه های مربوط به ایران را فاضلانه تر و با اسلوب ادبی والا خواهد نوشت.

سفرنامه پیترو دلاواله نخستین بار در سال های ۱۶۵۸ تا ۱۶۶۳ در رم به چاپ رسید و پس از آن بارها در ایتالیا تجدید چاپ شد. این اثر به زبان های متعددی ترجمه شده است، از جمله ترجمه فرانسوی آن که در سال های ۱۶۶۲ تا ۱۶۶۴ و سپس در ۱۶۷۸ به چاپ رسید.

توصیفات معماری و تلاش برای رمزگشایی خط میخی

نگاهی دقیق به معماری و شهرسازی و آثار باستانی مسیر سفرش، از دیگر ویژگی های برجسته سفرنامه اوست، هرچند گاهی تاریخ را با افسانه درآمیخته است. مهم تر اینکه دلاواله نخستین اروپایی بود که تلاشی جدی برای خواندن خط میخی انجام داد. هرچند در رمزگشایی کامل آن موفق نبود، اما استنباط هوشمندانه او مبنی بر نگارش آن از چپ به راست، نشان از نبوغ و روحیه پژوهشگری او دارد که راه را برای تحقیقات بعدی باز کرد.

دیگر آثار مکتوب

علاوه بر سفرنامه، از دلاواله نوشته های دیگری نیز به جای مانده است که شامل موارد زیر می شود:

• کتابی درباره دستور زبان ترکی.
• ترجمه آثاری از فارسی به ایتالیایی درباره مراسم مذهبی شیعیان، به منظور آگاهی و استفاده روحانیون مسیحی.
• ترجمه یک کتاب نجومی به لاتین.
• نگارش خصوصیات شاه عباس ایران.
• اطلاعاتی درباره گرجستان.

معرفی گربه ایرانی به اروپا

پیترو دلاواله به دلیل یک سهم گیری دیگر نیز شهرت دارد: او اولین فرد مستندی بود که گربه ایرانی را به اروپا آورد. این حیوانات زیبا و آرام، به سرعت در میان اشراف و طبقات بالای جامعه اروپایی محبوبیت یافتند و به نمادی از تجمل و زیبایی تبدیل شدند. این اقدام دلاواله، نشان دهنده علاقه او به جمع آوری نمونه های خاص و معرفی آن ها به دنیای غرب است.

درگذشت و آرامگاه

پیترو دلاواله در سال ۱۶۵۲ میلادی در سن ۶۶ سالگی در شهر رم درگذشت. او در کلیسای آراچلی، در کنار همسر اولش، بانو سیتی معانی، به خاک سپرده شد. آرامگاه او در این کلیسای باستانی رم، یادبودی است از زندگی پربار و ماجراجویانه مردی که پلی میان شرق و غرب شد و میراثی ماندگار از خود برجای گذاشت.

یادبودها و تاثیرات در دوران معاصر

مدرسه ایتالیایی تهران: پیترو دلاواله

نام پیترو دلاواله امروزه نیز در ایران زنده و ماندگار است. «مدرسه ایتالیایی تهران» که وابسته به سفارت ایتالیاست، به افتخار این جهانگرد بزرگ، نام او را بر خود دارد. این مدرسه به عنوان نماینده رسمی دانشگاه سیه نا و تنها برگزارکننده آزمون معتبر چیلز (CILS) در ایران، نقش مهمی در ترویج زبان و فرهنگ ایتالیایی ایفا می کند. دوره های زبان ایتالیایی در سطوح مختلف، از مبتدی (A1 و A2) تا متوسط (B1 و B2) و پیشرفته (C1)، با بهره گیری از اساتید مجرب در این مدرسه ارائه می شود. علاوه بر دوره های عادی و فشرده، دوره های تخصصی مانند IMAT، ALPHATEST، مکالمه و آمادگی برای آزمون چیلز نیز برگزار می گردد.

سازمان Uni-Italia که در همین مدرسه ایتالیایی تهران پیترو دلا واله واقع شده، خدمات مشاوره تخصصی برای تحصیل در ایتالیا را ارائه می دهد. این خدمات شامل بررسی اختصاصی شرایط دانشجو، راهنمایی همه جانبه در خصوص انتخاب رشته، شهر و دانشگاه، روند اخذ پذیرش، آشنایی با بورسیه های تحصیلی و مشاوره جهت آماده سازی مدارک ویزا و بورسیه است. اهمیت نام دلاواله برای جامعه ایتالیایی در ایران، نشانه ای از پیوند تاریخی و فرهنگی عمیقی است که او در قرن ها پیش بنا نهاد.

اهمیت پایدار سفرنامه در شرق شناسی

سفرنامه پیترو دلاواله همچنان یکی از مهم ترین منابع دست اول برای مطالعه ایران عصر صفوی و به طور کلی، شرق در قرن هفدهم است. دقت و جزئی نگری او، همراه با رویکرد نسبتاً بی طرفانه اش، این اثر را به مرجعی بی بدیل برای پژوهشگران تاریخ، شرق شناسی، ادبیات و زبان شناسی تبدیل کرده است. مشاهدات او نه تنها به درک بهتری از زندگی در دربار شاه عباس اول و جنگ های ایران و عثمانی کمک می کند، بلکه اطلاعات ارزشمندی درباره اوضاع اجتماعی، اقتصادی، معماری و آداب و رسوم مردم عادی نیز ارائه می دهد. میراث او فراتر از یک جهانگردی ساده است؛ او یک شاهد عینی، یک محقق و یک پل ارتباطی میان دو تمدن بود.

نتیجه گیری

پیترو دلاواله، با زندگی سرشار از ماجراجویی و کنجکاوی، نه تنها یک جهانگرد، بلکه یک شرق شناس و نویسنده ای برجسته بود که میراثی گران بها از خود برجای گذاشت. سفرنامه بی نظیر او، تصویری دقیق و زنده از ایران عصر صفوی و دیگر سرزمین های شرقی را به جهان غرب هدیه داد و تبدیل به منبعی بی بدیل برای درک یکی از مهم ترین دوره های تاریخی ایران شد. دقت مشاهدات، تسلط بر زبان های محلی و رویکرد بی طرفانه او، سفرنامه اش را به اثری ماندگار و مرجعی معتبر برای مورخان و علاقه مندان به فرهنگ و تمدن شرق تبدیل کرده است. نام او امروز نیز، از طریق مؤسسات فرهنگی مانند مدرسه ایتالیایی تهران، به عنوان نمادی از پیوند تاریخی میان ایران و ایتالیا و جستجوی دانش و شناخت، زنده نگه داشته می شود.