هزینه دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی

هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شامل کارمزد دفتر و هزینه های پستی است که برای سال 1404، تابع تعرفه های مصوب کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی خواهد بود. این هزینه برای متقاضیان اعسار و ایثارگران با شرایط خاص، شامل تخفیف یا معافیت کامل می شود.

دسترسی به عدالت، یکی از اصول بنیادین هر نظام حقوقی است. با این حال، فرآیندهای قضایی غالباً با هزینه هایی همراه هستند که ممکن است برای برخی افراد، مانعی جدی برای احقاق حقوقشان محسوب شود. در چنین شرایطی، نهاد «اعسار» به کمک می آید تا افراد ناتوان از پرداخت هزینه های دادرسی یا محکوم به، بتوانند از حقوق قانونی خود بهره مند شوند.

ثبت دادخواست اعسار، مانند سایر دادخواست ها و شکواییه ها، امروزه عمدتاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صورت می گیرد. این دفاتر، به عنوان واسطه ای میان شهروندان و دستگاه قضا، فرآیند ثبت و پیگیری پرونده ها را تسهیل کرده اند. اما این خدمات نیز، همچون هر فعالیت اداری دیگری، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که اطلاع از جزئیات آن برای متقاضیان حائز اهمیت فراوان است. این مقاله به بررسی جامع هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی برای سال 1404، تبیین تخفیفات و معافیت های قانونی مرتبط، و راهنمایی های عملی برای متقاضیان می پردازد.

آشنایی با دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و خدمات اعسار

با گسترش فناوری اطلاعات و ضرورت تسهیل دسترسی مردم به خدمات قضایی، قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران گامی مهم در جهت الکترونیکی کردن فرآیندهای دادرسی برداشته است. دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، نتیجه این تحول هستند که به عنوان خط مقدم ارائه خدمات قضایی به شهروندان فعالیت می کنند.

دفاتر خدمات الکترونیک قضایی چیست و چه وظایفی دارند؟

دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراکزی هستند که بر اساس تبصره دو ماده 655 قانون آیین دادرسی الکترونیک تأسیس شده اند. هدف اصلی از راه اندازی این دفاتر، گسترش خدمات قضایی از طریق فناوری، کاهش مراجعات حضوری به دادگاه ها، تسریع در فرآیند دادرسی و در نهایت، افزایش رضایت مندی عمومی از دستگاه قضا است. این دفاتر توسط بخش خصوصی و با اخذ مجوز از قوه قضائیه فعالیت می کنند و به عنوان واسطه ای بین مردم و محاکم قضایی، مسئولیت ثبت و ارسال انواع دادخواست ها، شکواییه ها، و دیگر درخواست های قضایی را بر عهده دارند.

از جمله مهم ترین خدماتی که در این دفاتر ارائه می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ثبت انواع دادخواست های حقوقی و شکواییه های کیفری
• ارسال اوراق قضایی به مراجع ذی ربط
• ثبت نام در سامانه ثنا و خدمات مرتبط با آن (نظیر تغییر اطلاعات، بازیابی رمز عبور، مشاهده ابلاغیه ها)
• درخواست گواهی عدم سوء پیشینه
• تنظیم و ارسال اظهارنامه
• ثبت دادخواست اعسار

انواع دادخواست های اعسار که در دفاتر خدمات قضایی ثبت می شوند

واژه اعسار در لغت به معنای تنگ دستی و ناتوانی مالی است و در اصطلاح حقوقی به وضعیتی گفته می شود که شخص به دلیل عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به اموال خود، قادر به پرداخت بدهی ها یا هزینه های دادرسی نباشد. دادخواست اعسار به دو دسته اصلی تقسیم می شود که هر دو در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قابل ثبت هستند:

1. اعسار از پرداخت هزینه دادرسی: زمانی مطرح می شود که فرد توانایی پرداخت هزینه های مربوط به طرح دعوا، تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی در دادگاه را نداشته باشد. با پذیرش این نوع اعسار، فرد موقتاً یا دائماً از پرداخت هزینه های مربوط به مراحل دادرسی معاف می گردد.
2. اعسار از پرداخت محکوم به: هنگامی مطرح می شود که فرد پس از صدور حکم دادگاه و محکومیت به پرداخت مبلغی (محکوم به)، توانایی پرداخت یکجای آن را نداشته باشد. در این صورت، با اثبات اعسار، دادگاه امکان تقسیط محکوم به را برای او فراهم می کند.

تمایز کلیدی: هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر با اعسار از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اصلی

درک این تمایز برای متقاضیان اعسار از اهمیت بسزایی برخوردار است تا دچار اشتباه نشوند. وقتی از «هزینه دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی» صحبت می کنیم، منظورمان کارمزدی است که دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بابت خدماتی نظیر تنظیم، ثبت و ارسال دادخواست اعسار دریافت می کنند. این هزینه، یک مبلغ ثابت یا متغیر اندک است که باید در زمان ثبت دادخواست به دفتر پرداخت شود.

اما «اعسار از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اصلی» موضوعی کاملاً متفاوت است. این موضوع به هزینه های اصلی و سنگین دادرسی در خود دادگاه (مانند هزینه های مربوط به ابطال تمبر دادخواست، کارشناسی، و …) اشاره دارد. هدف از طرح دادخواست اعسار از هزینه دادرسی، معاف شدن از همین هزینه های اصلی دادگاه است. بنابراین، حتی اگر فردی دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را ثبت کند، همچنان باید کارمزد مربوط به ثبت این دادخواست اعسار را در دفاتر خدمات قضایی پرداخت نماید، مگر اینکه مشمول تخفیفات یا معافیت های خاصی باشد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

اعسار، ابزاری حقوقی برای تضمین حق دسترسی به عدالت برای تمامی شهروندان است؛ اما حتی برای بهره مندی از این ابزار نیز، پرداخت هزینه های اولیه ثبت در دفاتر خدمات قضایی ضروری است، مگر در موارد استثنائی.

جزئیات هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی در سال 1404

ثبت هر نوع دادخواست، از جمله دادخواست اعسار، در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مستلزم پرداخت هزینه هایی است که بر اساس تعرفه های مصوب کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تعیین می شود. این تعرفه ها به صورت سالانه مورد بازبینی قرار می گیرند و برای سال 1404 نیز مبالغ جدیدی اعمال خواهد شد.

ساختار و اجزای هزینه ثبت دادخواست اعسار

هزینه ای که متقاضی برای ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می کند، عموماً از چند بخش تشکیل شده است:

1. کارمزد خدمات دفتر: این بخش، اصلی ترین جزء هزینه است و در واقع مبلغی است که دفتر بابت خدماتی نظیر مشاوره اولیه، تکمیل فرم های دادخواست، اسکن مدارک، ثبت در سیستم و ارسال الکترونیکی پرونده دریافت می کند. میزان این کارمزد توسط کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تعیین و ابلاغ می شود.
2. هزینه های پستی (در صورت لزوم): در برخی موارد، بخشی از روند ارسال مدارک یا ابلاغ ها ممکن است شامل هزینه های پستی باشد که به هزینه کلی افزوده می شود.
3. هزینه های متفرقه (در صورت وجود): گاهی اوقات، برای برخی خدمات خاص یا حجم بالای مدارک، ممکن است هزینه های جزئی دیگری نیز به فاکتور نهایی اضافه شود.

برای سال 1404، هنوز جدول دقیق تعرفه ها به صورت رسمی و قطعی اعلام نشده است، اما پیش بینی می شود که تغییراتی نسبت به سال قبل داشته باشد. به طور کلی، هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی، نسبت به هزینه های اصلی دادرسی، مبلغی کمتر و در بازه چند صد هزار تومان خواهد بود. برای اطلاع دقیق از آخرین تعرفه ها، مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی یا بازدید از وب سایت رسمی کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی توصیه می شود.

عوامل مؤثر بر تعرفه دفاتر در ثبت دادخواست اعسار

میزان هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر، عمدتاً تابعی از تعرفه های مصوب است و کمتر تحت تأثیر عوامل متغیر قرار می گیرد. با این حال، می توان به نکات زیر اشاره کرد:

• نوع دادخواست اعسار: در حال حاضر، تفاوت چشمگیری در کارمزد دفاتر برای ثبت دادخواست اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از محکوم به وجود ندارد و تعرفه ثبت هر دو نوع دادخواست، یکسان یا بسیار نزدیک به هم است.
• حجم مدارک پیوست: اگرچه معمولاً تأثیر مستقیم بر کارمزد ثابت ندارد، اما در مواردی که تعداد صفحات اسکن و پیوست بسیار زیاد باشد، ممکن است در برخی دفاتر هزینه های جزئی بابت خدمات اضافی (مانند اسکن تعداد بالای مدارک) دریافت شود. این موارد استثنایی هستند و قاعده کلی نیستند.

اهمیت به روزرسانی اطلاعات تعرفه

تعرفه های خدمات قضایی، از جمله کارمزد دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، هر ساله توسط مراجع ذی صلاح (مانند کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی) مورد بازبینی قرار گرفته و مبالغ جدیدی اعلام می شود. این تغییرات ممکن است متأثر از نرخ تورم، سیاست های قضایی و سایر عوامل اقتصادی باشد. لذا برای متقاضیان اعسار و وکلا ضروری است که پیش از هر اقدامی، آخرین تعرفه های سال 1404 را از منابع رسمی و معتبر استعلام نمایند تا از اطلاعات دقیق و به روز بهره مند شوند. عدم توجه به این موضوع ممکن است منجر به پرداخت مبلغی کمتر یا بیشتر از حد قانونی و بروز مشکل در فرآیند ثبت دادخواست گردد.

تخفیفات و معافیت ها در پرداخت هزینه ثبت دادخواست اعسار

در راستای حمایت از اقشار کم برخوردار و تسهیل دسترسی به عدالت، قوانین و بخشنامه هایی وجود دارد که امکان تخفیف یا حتی معافیت کامل از پرداخت هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی را فراهم می کند. این تسهیلات به طور خاص برای خود متقاضیان اعسار و ایثارگران در نظر گرفته شده است.

تخفیف 30 درصدی هزینه برای متقاضیان اعسار

یکی از مهم ترین حمایت ها برای افرادی که با مشکلات مالی روبرو هستند، تخفیف 30 درصدی در هزینه ثبت دادخواست های مرتبط با اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این تخفیف، با هدف کاهش بار مالی اولیه بر دوش این افراد، در بخشنامه های کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پیش بینی شده است. افرادی که مشمول این تخفیف می شوند، عبارت اند از:

1. افرادی که قبلاً دادخواست اعسار ثبت کرده و کد رهگیری دارند: اگر فردی پیش از این یک دادخواست اعسار (چه از هزینه دادرسی و چه از محکوم به) ثبت کرده و دارای کد رهگیری باشد، برای ثبت دادخواست اعسار بعدی خود می تواند از این تخفیف بهره مند شود. کد رهگیری، مستند اثبات سابقه طرح دعوای اعسار است.
2. افرادی که برای اولین بار با ادعای اعسار از هزینه دادرسی، دادخواست ثبت می کنند: حتی اگر فردی برای اولین بار قصد طرح دادخواست اعسار از هزینه دادرسی را داشته باشد و این ادعا را در دادخواست خود مطرح کند، می تواند از تخفیف 30 درصدی در کارمزد دفتر بهره مند شود. در این حالت، ادعای اعسار در دادخواست اولیه، مبنای اعمال تخفیف قرار می گیرد.

نحوه اعمال این تخفیف بدین صورت است که متقاضی باید در زمان مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی و اعلام درخواست ثبت دادخواست اعسار، به شرایط خود برای بهره مندی از این تخفیف اشاره کند. کارشناس دفتر پس از بررسی مدارک مربوطه (مانند کد رهگیری قبلی یا محتوای دادخواست مبنی بر ادعای اعسار از هزینه دادرسی)، تخفیف 30 درصدی را در مبلغ کارمزد اعمال خواهد کرد. لازم به ذکر است که این تخفیف تنها بر کارمزد دفاتر اعمال می شود و ارتباطی به هزینه های اصلی دادرسی (که معافیت از آن ها در گرو پذیرش دادخواست اعسار توسط دادگاه است) ندارد.

معافیت کامل ایثارگران از پرداخت هزینه های خدمات قضایی (شامل دادخواست اعسار)

ایثارگران و خانواده های معزز آنان، به پاس جانفشانی ها و رشادت هایشان، از حمایت های ویژه ای در قوانین برخوردار هستند. یکی از این حمایت ها، معافیت کامل از پرداخت کلیه هزینه های خدمات قضایی، از جمله هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این معافیت بر اساس توافقات و بخشنامه های مشترک میان بنیاد شهید و امور ایثارگران و دستگاه قضا اجرایی می شود.

گروه های مشمول معافیت ایثارگران

این معافیت شامل گروه های زیر از جامعه ایثارگری می شود:

• خانواده شهدا: شامل پدر، مادر، همسر و فرزندان شهدا.
• جانبازان با حداقل 25% جانبازی: شامل جانبازان 25 درصد و بالاتر.
• آزادگان: شامل تمامی آزادگان سرافراز.

شرایط و مدارک مورد نیاز برای استفاده از معافیت

برای بهره مندی از این معافیت کامل، ایثارگران یا خانواده های محترمشان باید در زمان مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مدارک لازم را ارائه دهند:

• ارائه کارت ایثارگری: این کارت، اصلی ترین مدرک برای احراز هویت ایثارگری است.
• معرفی نامه رسمی از بنیاد شهید و امور ایثارگران: در صورتی که کارت ایثارگری به هر دلیلی در دسترس نباشد یا نیاز به تأییدیه بیشتر باشد، معرفی نامه کتبی از بنیاد شهید و امور ایثارگران می تواند جایگزین یا مکمل باشد.

نحوه دریافت خدمات رایگان برای ایثارگران

ایثارگران و افراد مشمول می توانند به دو صورت از این خدمات رایگان بهره مند شوند:

1. مراجعه حضوری به دفاتر: با ارائه مدارک ایثارگری به صورت حضوری، کارشناسان دفاتر خدمات قضایی اقدام به ثبت رایگان دادخواست خواهند کرد.
2. خدمات غیرحضوری: برای ایثارگرانی که به دلیل مشکلات جسمی، حرکتی یا سایر محدودیت ها قادر به مراجعه حضوری نیستند، امکان تماس با شماره 1470 فراهم شده است. این مرکز تماس، خدمات مورد نیاز را به صورت غیرحضوری و در محل سکونت یا مکان اعلامی ایثارگر ارائه می دهد.

بنیاد شهید و امور ایثارگران نیز متعهد شده است که اطلاعات افراد تحت پوشش خود را از طریق سامانه خدمات الکترونیک قضایی در اختیار دفاتر و مرکز تماس 1470 قرار دهد تا فرآیند احراز هویت تسهیل شود. در صورت بروز هرگونه مشکل در دسترسی به این سامانه، بنیاد موظف است با صدور معرفی نامه، افراد مشمول را به دفاتر مربوطه معرفی کند.

مراحل عملی ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی

ثبت دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی فرآیندی مشخص دارد که با رعایت آن می توان به بهترین شکل ممکن درخواست خود را به جریان انداخت. این مراحل شامل آماده سازی مدارک، مراجعه به دفتر، ثبت دادخواست و دریافت کد رهگیری است.

پیش نیازها و جمع آوری مدارک لازم

پیش از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، مهم ترین گام، جمع آوری دقیق و کامل مدارک مورد نیاز برای اثبات اعسار است. عدم تکمیل مدارک می تواند منجر به تأخیر در رسیدگی و حتی رد دادخواست شود. مدارک اصلی شامل موارد زیر است:

• مدارک هویتی:
  • اصل و کپی کارت ملی
  • اصل و کپی شناسنامه
• استشهادیه محلی: یک استشهادیه کتبی که توسط حداقل دو نفر از معتمدین محلی (ترجیحاً چهار نفر) که از وضعیت مالی متقاضی آگاه هستند، امضا و تأیید شده باشد. در این استشهادیه باید به ناتوانی مالی متقاضی در پرداخت هزینه های دادرسی یا محکوم به اشاره شود. مشخصات کامل شهود (نام، نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس و شغل) باید ذکر شود.
• مدارک مربوط به شهود: معمولاً کپی کارت ملی شهود نیز باید ضمیمه شود. (در برخی موارد دادگاه ممکن است حضور شهود را برای ادای سوگند ضروری بداند.)
• فهرست کامل اموال منقول و غیرمنقول: متقاضی باید لیستی دقیق از کلیه دارایی های خود اعم از پول نقد، حساب های بانکی، سهام، خودرو، ملک، طلا و جواهر و هرگونه اموال دیگر را ارائه دهد و مشخص کند که این اموال (به جز مستثنیات دین) کافی برای پرداخت بدهی یا هزینه دادرسی نیست.
• مدارک بانکی: شامل گردش حساب بانکی برای یک دوره مشخص (معمولاً شش ماهه یا یک ساله) از تمامی حساب های بانکی متقاضی.
• مدارک شغلی و درآمدی: در صورت وجود شغل، فیش حقوقی، پروانه کسب، گواهی اشتغال به کار و هر مدرکی که میزان درآمد فرد را نشان دهد. در صورت بیکاری یا نداشتن درآمد ثابت، ارائه مدارک دال بر این وضعیت.
• مدارک اثبات عدم تمکن مالی: شامل مدارک مربوط به بدهی ها، اقساط، اجاره نامه، قبوض، هزینه های درمانی خاص یا هر مدرک دیگری که وضعیت مالی نامناسب متقاضی را تأیید کند.
• مدارک مربوط به دعوای اصلی (در صورت اعسار از هزینه دادرسی): اگر دادخواست اعسار به دنبال یک دعوای اصلی مطرح می شود، کپی دادخواست اصلی و مدارک مربوط به آن نیز لازم است.

تنظیم و ثبت دادخواست در دفتر

پس از آماده سازی مدارک، متقاضی باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. مراحل کلی در دفتر به شرح زیر است:

1. احراز هویت: ارائه کارت ملی برای احراز هویت در سامانه ثنا ضروری است.
2. ارائه مدارک و توضیحات: مدارک جمع آوری شده را به کارشناس دفتر تحویل داده و شرح مختصری از خواسته خود (اعسار از هزینه دادرسی یا محکوم به) و وضعیت مالی را ارائه دهید.
3. تکمیل فرم های دادخواست: کارشناس دفتر با استفاده از اطلاعات و مدارک شما، فرم های استاندارد دادخواست اعسار را در سامانه پر می کند. در این مرحله، دقت در وارد کردن اطلاعات و ذکر جزئیات مربوط به وضعیت مالی بسیار حائز اهمیت است.
4. بررسی نهایی: قبل از ثبت نهایی، متن دادخواست توسط متقاضی بررسی و تأیید می شود. هرگونه اشتباه یا نقص در این مرحله باید اصلاح گردد.

محاسبه و پرداخت هزینه با اعمال تخفیفات

پس از تکمیل دادخواست، نوبت به محاسبه و پرداخت هزینه ثبت می رسد:

• محاسبه کارمزد: کارشناس دفتر، بر اساس تعرفه های مصوب سال 1404، کارمزد ثبت دادخواست اعسار را محاسبه می کند.
• اعمال تخفیف یا معافیت: در صورتی که متقاضی مشمول تخفیف 30 درصدی (به دلیل سابقه اعسار یا طرح اولیه اعسار از هزینه دادرسی) یا معافیت کامل (برای ایثارگران) باشد، باید مدارک مربوطه را ارائه دهد تا کارشناس تخفیف یا معافیت را در مبلغ نهایی اعمال کند.
• پرداخت هزینه: مبلغ نهایی (پس از اعمال تخفیف یا معافیت) از طریق کارتخوان بانکی در همان دفتر پرداخت می شود. رسید پرداخت را نزد خود نگه دارید.

دریافت کد رهگیری

پس از پرداخت موفقیت آمیز هزینه و ثبت نهایی دادخواست در سیستم، دفتر خدمات الکترونیک قضایی یک کد رهگیری به متقاضی ارائه می دهد. این کد، بسیار مهم و حیاتی است و باید با دقت نگهداری شود. کاربردهای کد رهگیری شامل موارد زیر است:

• پیگیری وضعیت دادخواست: با استفاده از این کد می توانید به صورت آنلاین در سامانه های قوه قضائیه، وضعیت لحظه به لحظه دادخواست خود را پیگیری کنید.
• ارجاع به پرونده: در هرگونه مکاتبه یا مراجعه بعدی به دادگاه یا دفاتر خدمات قضایی، این کد به شما در ارجاع سریع به پرونده تان کمک می کند.
• مستند اثبات تخفیف بعدی: همانطور که قبلاً ذکر شد، وجود این کد می تواند برای بهره مندی از تخفیف 30 درصدی در دادخواست های اعسار بعدی مورد استفاده قرار گیرد.

نکات حقوقی و اداری مهم پیرامون دادخواست اعسار

طرح دادخواست اعسار، فراتر از یک ثبت ساده، دارای ظرایف و پیامدهای حقوقی مهمی است که آگاهی از آن ها برای هر متقاضی و متخصص حقوقی ضروری است. در این بخش، به بررسی این نکات کلیدی می پردازیم.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای اعسار

بر اساس ماده ۲۰ قانون اعسار و اصول آیین دادرسی مدنی، دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای اعسار، همان دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد. به عبارت دیگر:

• اگر دادخواست اعسار از هزینه دادرسی، همراه با یک دعوای اصلی (مثلاً مطالبه وجه یا الزام به تنظیم سند رسمی) مطرح شده باشد، دادگاهی که به دعوای اصلی رسیدگی می کند، به درخواست اعسار نیز رسیدگی خواهد کرد.
• اگر فردی قبلاً به پرداخت محکوم بهی محکوم شده و اکنون دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به را مطرح می کند، دادگاه صادرکننده حکم اصلی، مرجع صالح برای رسیدگی به این دادخواست اعسار خواهد بود.

در واقع، قاضی که با ماهیت دعوای اصلی و طرفین آن آشنایی دارد، بهترین موقعیت را برای ارزیابی وضعیت مالی و ادعای اعسار متقاضی داراست.

آثار پذیرش یا رد دادخواست اعسار

تصمیم دادگاه در خصوص دادخواست اعسار، پیامدهای حقوقی متفاوتی را در پی دارد:

1. در صورت پذیرش دادخواست اعسار از هزینه دادرسی:
   • متقاضی از پرداخت تمامی یا بخشی از هزینه های دادرسی معاف می شود. این معافیت می تواند موقت یا دائم باشد.
   • دادخواست اصلی وی بدون نیاز به پرداخت هزینه دادرسی به جریان افتاده و رسیدگی می شود.
   • در صورت عدم تمکن از پرداخت حق الوکاله وکیل، امکان درخواست وکیل معاضدتی از کانون وکلا یا مرکز وکلای قوه قضائیه وجود دارد.
2. در صورت پذیرش دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به:
   • دادگاه با توجه به وضعیت مالی معسر، حکم به تقسیط محکوم به صادر می کند.
   • محکوم علیه می تواند محکوم به را به صورت اقساط و در بازه های زمانی مشخص پرداخت کند.
3. در صورت رد دادخواست اعسار:
   • اگر دادخواست اعسار از هزینه دادرسی رد شود، متقاضی موظف است ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ قرار رد اعسار، هزینه های دادرسی را به صورت کامل پرداخت کند.
   • در صورت عدم پرداخت هزینه دادرسی در مهلت مقرر، دادخواست اصلی وی توسط دادگاه رد خواهد شد.
   • در مورد اعسار از محکوم به، در صورت رد درخواست، محکوم علیه موظف به پرداخت یکجای محکوم به خواهد بود و در صورت عدم پرداخت، ممکن است با توقیف اموال و حتی جلب و بازداشت (در موارد خاص و با رعایت مستثنیات دین) مواجه شود.

تفاوت اعسار از هزینه دادرسی و اعسار از محکوم به در فرآیند ثبت

اگرچه فرآیند ثبت اولیه هر دو نوع دادخواست اعسار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مشابه است و هزینه کارمزد دفاتر برای هر دو یکسان است، اما در جزئیات حقوقی و مراحل بعدی تفاوت هایی وجود دارد:

• زمان طرح: دادخواست اعسار از هزینه دادرسی معمولاً در ابتدای طرح دعوا یا در مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی مطرح می شود. در حالی که دادخواست اعسار از محکوم به، پس از صدور حکم قطعی و در مرحله اجرای حکم مطرح می گردد.
• بار اثبات: در هر دو مورد بار اثبات اعسار بر عهده مدعی است، اما مستندات و نوع شهادت شهود ممکن است کمی متفاوت باشد. برای اعسار از هزینه دادرسی، تمرکز بر عدم توانایی پرداخت هزینه های جاری دادرسی است، در حالی که برای اعسار از محکوم به، تأکید بر عدم کفایت دارایی (به جز مستثنیات دین) برای پرداخت کل مبلغ محکوم به است.
• مستثنیات دین: در اعسار از محکوم به، موضوع مستثنیات دین (اموالی که از توقیف معاف هستند، مانند منزل مسکونی مورد نیاز، اثاثیه ضروری زندگی و …) نقش پررنگ تری ایفا می کند و دادگاه تنها در صورت عدم وجود اموال مازاد بر مستثنیات دین، حکم اعسار را صادر می کند.

نقش وکیل در دادخواست اعسار

اگرچه برای طرح دادخواست اعسار، حضور وکیل اجباری نیست و خود متقاضی می تواند مستقیماً اقدام کند، اما بهره مندی از خدمات یک وکیل متخصص می تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد:

• تنظیم صحیح دادخواست: وکیل با تسلط بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند دادخواستی جامع، مستدل و بدون نقص تنظیم کند که شانس پذیرش آن را افزایش می دهد.
• جمع آوری و ارائه مدارک: وکیل می تواند در شناسایی و جمع آوری تمامی مدارک لازم برای اثبات اعسار، از جمله استشهادیه، فهرست اموال و مدارک بانکی، به متقاضی کمک کند.
• راهنمایی در مورد شهود: وکیل می تواند متقاضی را در انتخاب شهود مناسب و آماده سازی آن ها برای ادای شهادت در دادگاه راهنمایی کند.
• پیگیری پرونده: وکیل می تواند فرآیند پیگیری پرونده در دادگاه را تسریع بخشد و در جلسات دادرسی از حقوق موکل خود دفاع کند.
• مشاوره حقوقی: وکیل می تواند مشاوره های حقوقی لازم را در خصوص آثار پذیرش یا رد اعسار و سایر مسائل مرتبط ارائه دهد.

در نهایت، انتخاب وکیل، تصمیمی شخصی است، اما برای اطمینان از صحت روند و افزایش شانس موفقیت، به ویژه در موارد پیچیده، توصیه می شود از مشاوره حقوقی بهره مند شوید.

نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی جامع هزینه دادخواست اعسار در دفاتر خدمات قضایی برای سال 1404 پرداختیم و تلاش کردیم تا ابعاد مختلف این موضوع، از جمله ساختار هزینه ها، تخفیفات ویژه برای متقاضیان اعسار و معافیت کامل برای ایثارگران را به دقت تشریح کنیم. دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به عنوان نقطه ورود شهروندان به سیستم قضایی، نقش مهمی در تسهیل این فرآیند ایفا می کنند.

دریافت دادخواست اعسار، علیرغم اینکه هدفش معافیت از هزینه های سنگین دادرسی است، خود مستلزم پرداخت کارمزد اندکی به دفاتر خدمات قضایی است. با این حال، قانون گذار و کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، با در نظر گرفتن تخفیف 30 درصدی برای خود متقاضیان اعسار و معافیت کامل برای ایثارگران و خانواده های معزز آنان، گام های مؤثری در جهت کاهش بار مالی و تضمین حق دسترسی به عدالت برای همه اقشار جامعه برداشته اند. درک تفاوت میان «هزینه ثبت دادخواست اعسار در دفتر» و «اعسار از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اصلی» بسیار حیاتی است.

برای اطمینان از طی شدن صحیح فرآیند و بهره مندی از تمامی تسهیلات قانونی، توصیه می شود که متقاضیان پیش از هر اقدامی، اطلاعات خود را از منابع رسمی و به روز (مانند وب سایت کانون دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مراجعه حضوری به دفاتر) تکمیل کرده و در صورت نیاز، از مشاوره های حقوقی متخصصین بهره مند شوند. حق دسترسی به عدالت برای همه تضمین شده است و با آگاهی از قوانین و رویه ها، می توان از این حق به نحو احسن استفاده کرد.